Đức Chúa Jêsus bị cám dỗ mà không phạm tội" có nghĩa là gì (Hê-bơ-rơ 4:15)?

Trong hành trình đức tin, một trong những lẽ thật vừa an ủi sâu xa vừa đặt ra những câu hỏi thần học quan trọng là sự vô tội tuyệt đối của Đấng Christ. Làm thế nào Ngài có thể “bị cám dỗ đủ mọi cách” như chúng ta, nhưng lại hoàn toàn không hề phạm tội? Câu trả lời không chỉ nằm ở sự hiểu biết về thân vị của Chúa Giê-xu, mà còn mở ra nguồn hy vọng vô tận cho sự cứu rỗi và đời sống đắc thắng của Cơ Đốc nhân. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa của chân lý quý báu này, đặc biệt dựa trên nền tảng của phân đoạn then chốt: Hê-bơ-rơ 4:15.

I. Bối Cảnh Và Văn Mạch Của Hê-bơ-rơ 4:15

Trước khi đi vào câu Kinh Thánh cụ thể, chúng ta phải hiểu mục đích của tác giả sách Hê-bơ-rơ. Sách này được viết cho những tín hữu gốc Do Thái đang đối diện với sự bắt bớ và cám dỗ quay trở lại với Do Thái giáo. Tác giả liên tục chứng minh sự siêu việt của Chúa Giê-xu Christ và giao ước mới của Ngài so với các chức vụ, nghi lễ và nhân vật của Cựu Ước.

Trong chương 4, tác giả nói về “sự yên nghỉ” của Đức Chúa Trời, cảnh báo về sự cứng lòng và không vâng lời (như dân Y-sơ-ra-ên trong đồng vắng) có thể khiến chúng ta không vào được sự yên nghỉ đó. Giữa lời cảnh báo nghiêm túc ấy, một lời an ủi vĩ đại được đưa ra:

“Vì chúng ta không có thầy tế lễ thượng phẩm chẳng có thể cảm thương sự yếu đuối chúng ta, bèn có một thầy tế lễ bị cám dỗ trong mọi việc cũng như chúng ta, song chẳng phạm tội.” (Hê-bơ-rơ 4:15, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)

Cụm từ then chốt ở đây trong nguyên ngữ Hy Lạp là: “pepeirasmenon de kata panta kath’ homoiōtēta” (πεπειρασμένον δὲ κατὰ πάντα καθ’ ὁμοιότητα). Chúng ta cần phân tích từng phần:

• “pepeirasmenon” (πεπειρασμένον): Là dạng phân từ hoàn thành thể thụ động của động từ peirazō (πειράζω). Thể hoàn thành nhấn mạnh đến một trạng thái hoặc kinh nghiệm đã hoàn tất, có kết quả lâu dài. Ngài không chỉ “đã từng bị cám dỗ” mà còn mang lấy kinh nghiệm đầy đủ và trọn vẹn của sự cám dỗ ấy. Thể thụ động cho thấy Ngài là đối tượng chịu sự cám dỗ từ bên ngoài (từ ma quỉ, từ hoàn cảnh, từ con người).
• “kata panta” (κατὰ πάντα): Có nghĩa là “theo mọi cách” hoặc “trong mọi sự”. Phạm vi cám dỗ là toàn diện, bao trùm mọi loại cám dỗ mà con người có thể đối diện.
• “kath’ homoiōtēta” (καθ’ ὁμοιότητα): Có nghĩa là “theo sự giống như”. Điều này quan trọng: Ngài bị cám dỗ giống như chúng ta, nhưng không nhất thiết phải y hệt trong từng tình huống cụ thể (ví dụ: cám dỗ sử dụng mạng xã hội). Nó chỉ cùng một bản chất, cùng một cơ chế, cùng một cường độ và sự hấp dẫn thực sự của cám dỗ.

Mục đích của tuyên bố này là để dẫn đến lời kêu gọi thực tiễn trong câu 16: “Cho nên chúng ta hãy vững lòng đến gần ngôi ơn phước, hầu được thương xót và tìm được ơn để giúp chúng ta trong thì giờ có cần dùng.” Sự đồng cảm của Chúa Giê-xu là nền tảng cho lòng tin quyết của chúng ta khi đến với Đức Chúa Trời.

II. “Bị Cám Dỗ” Nhưng “Không Phạm Tội”: Một Nghịch Lý Cần Giải Nghĩa

Đây là trung tâm của vấn đề. Làm thế nào một người có thể thực sự bị cám dỗ nhưng lại hoàn toàn không phạm tội? Một số quan điểm sai lầm cho rằng nếu Ngài không thể phạm tội (vô năng phạm tội), thì sự cám dỗ chỉ là hình thức, không thực sự. Ngược lại, Kinh Thánh khẳng định sự cám dỗ của Ngài là chân thật và mãnh liệt.

1. Sự Cám Dỗ Chân Thật Của Chúa Giê-xu: Các sách Phúc Âm ghi lại hai giai đoạn cám dỗ đỉnh điểm: - Sau khi chịu báp-têm (Ma-thi-ơ 4:1-11, Mác 1:12-13, Lu-ca 4:1-13): Ngài bị cám dỗ về nhu cầu thể xác (đổi đá thành bánh), sự kiêu ngạo và tham vọng (gieo mình xuống, thờ lạy ma quỉ để được vinh hiển thế gian). Đây là những cám dỗ căn bản về bản ngã, quyền lực và sự sung túc. - Tại Ghết-sê-ma-nê (Ma-thi-ơ 26:36-46): Đối diện với thập tự giá, linh hồn Ngài “buồn bực cho đến chết”. Ngài cầu xin Cha nếu có thể, xin cất chén đắng nầy khỏi Ngài. Đây là cám dỗ tránh né thánh ý Cha, chọn con đường dễ dàng hơn. Sự đau đớn thể xác và tâm linh là cực kỳ thật.

Tác giả Hê-bơ-rơ còn nhấn mạnh: “Ấy vì chính mình Ngài chịu khổ trong khi bị cám dỗ, nên có thể cứu những kẻ bị cám dỗ vậy.” (Hê-bơ-rơ 2:18). Động từ “chịu khổ” (epathen – πάσχω) cho thấy Ngài đã trải qua sự đau đớn, vật lộn nội tâm thực sự trong cơn cám dỗ.

2. Bản Chất “Không Phạm Tội” Của Đấng Christ: Kinh Thánh khẳng định điều này xuyên suốt: - Ngài là “Chiên Con không tì, không vết” (I Phi-e-rơ 1:19). - Ngài “hẳn chẳng biết tội lỗi” (II Cô-rinh-tô 5:21). - Ngài “thánh khiết, không tội, không ô uế, biệt khỏi kẻ có tội” (Hê-bơ-rơ 7:26).

Trong tiếng Hy Lạp, từ “không phạm tội” trong Hê-bơ-rơ 4:15 là chōris hamartias (χωρὶς ἁμαρτίας), có nghĩa đen là “tách biệt khỏi tội lỗi”, “không có phần với tội lỗi”. Điều này nói đến cả bản tính vô tội (sinh ra không có tội) lẫn hành vi vô tội (sống không phạm tội) của Ngài.

3. Giải Đáp Nghịch Lý: Sự Vô Tội Không Loại Trừ Sức Hút Của Cám Dỗ Sự cám dỗ hoạt động trên hai cấp độ: (1) Sự hấp dẫn bên ngoài (dục vọng của xác thịt, của mắt, sự kiêu ngạo đời – I Giăng 2:16). (2) Sự đồng ý bên trong của ý chí (Gia-cơ 1:14-15). Chúa Giê-xu hoàn toàn trải nghiệm cấp độ thứ nhất một cách đầy đủ và mãnh liệt. Ngài cảm nhận được sức hút của cơn đói, của con đường tắt để hoàn thành chức vụ, của sự thoát khỏi đau đớn. Tuy nhiên, trong Ngài không hề có “tấm lòng gian ác chẳng tin” (Hê-bơ-rơ 3:12) hay “dục vọng tội lỗi” (tham lam, kiêu ngạo, oán ghét) để cộng hưởng với sự hấp dẫn bên ngoài đó. Ý chí hoàn hảo của Ngài luôn, trong mọi khoảnh khắc, kết hiệp và vâng phục ý muốn của Đức Chúa Cha. Do đó, sự cám dỗ đối với Ngài thậm chí còn mãnh liệt hơn đối với chúng ta, vì nó bị chống cự một cách triệt để và hoàn toàn, không có sự nhượng bộ nào từ bên trong. Sự cám dỗ thực sự nhất xảy ra khi người bị cám dỗ hoàn toàn ghét bỏ điều được đề nghị.

III. Sự Tương Phản Với A-đam Và Ý Nghĩa Cứu Chuộc

Sứ đồ Phao-lô đặt Chúa Giê-xu là “A-đam sau hết” đối lập với “A-đam thứ nhứt” (I Cô-rinh-tô 15:45). Sự tương phản này soi sáng cho chủ đề của chúng ta:

• A-đam thứ nhất: Được đặt trong một môi trường hoàn hảo (vườn Ê-đen), đầy đủ mọi thứ. Ông chỉ có một điều răn để vâng giữ, và một lời cảnh báo về hậu quả. Tuy nhiên, khi bị cám dỗ, ông đã không vâng lời. Ông thất bại ngay từ cơn cám dỗ đầu tiên được ghi lại.
• A-đam sau hết (Chúa Giê-xu): Bước vào một thế giới sa ngã, trong thân xác yếu đuối sau 40 ngày đói khát (Ma-thi-ơ 4:2). Ngài đối diện với nhiều đợt cám dỗ dồn dập, tinh vi và kéo dài suốt chức vụ, đỉnh điểm là sự chết trên thập tự giá. Trong mọi cơn cám dỗ, Ngài đều vâng lời trọn vẹn.

Sự vâng lời trọn vẹn này là nền tảng cho sự cứu chuộc. Vì A-đam không vâng lời mà tội lỗi và sự chết vào đời (Rô-ma 5:12, 19). Nhưng nhờ sự vâng phục của một Người – Chúa Giê-xu Christ – mà nhiều người được xưng công bình và nhận sự sống (Rô-ma 5:18-19). Sự “vâng phục cho đến chết, thậm chí chết trên cây thập tự” (Phi-líp 2:8) là đỉnh cao của đời sống vô tội. Nếu Ngài có một tội lỗi nào đó, dù nhỏ nhất, sự chết của Ngài sẽ chỉ là hình phạt cho chính tội Ngài, chứ không thể là của lễ chuộc tội thay thế cho chúng ta được (Hê-bơ-rơ 7:26-27).

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Lẽ thật này không chỉ là giáo lý trừu tượng, mà là nguồn sống và sức mạnh thiết thực.

1. Một Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm Biết Cảm Thương: Khi bạn yếu đuối, thất bại, vật lộn với cám dỗ, hãy nhớ rằng bạn có một Đấng Cầu Thay trên trời hiểu rõ bạn đang trải qua gì. Ngài không phải là một vị thần xa cách, phán xét khắc nghiệt. Ngài đã từng ở đó. Sự cảm thương (sympatheō – συμπαθέω, gốc từ “cùng chịu đau”) của Ngài là chân thật. Điều này cho phép chúng ta đến gần ngôi ơn phước cách vững lòng (Hê-bơ-rơ 4:16), không phải với sự sợ hãi run rẩy, mà như đứa con chạy đến với người cha đầy yêu thương và thấu hiểu.

2. Nguồn Ơn Giúp Đỡ Trong Cơn Cám Dỗ: Câu 16 hứa rằng chúng ta sẽ “tìm được ơn để giúp chúng ta trong thì giờ có cần dùng”. Chúa Giê-xu không chỉ thông cảm từ xa; Ngài ban Thánh Linh Ngài để giúp đỡ chúng ta. Vì Ngài đã chiến thắng, nên chúng ta có thể nương dựa vào chiến thắng của Ngài. Chúng ta không chiến đấu một mình. Lời cầu nguyện trong thì giơn cám dỗ có thể là: “Lạy Chúa, Ngài đã chiến thắng cám dỗ này. Con nương dựa vào sự vâng phục trọn vẹn của Ngài. Xin ban cho con ơn và sức mạnh để từ chối và vượt qua.”

3. Gương Mẫu Về Sự Vâng Phục Trong Khổ Nạn: Đời sống Chúa Giê-xu dạy chúng ta rằng vâng phục Đức Chúa Trời thường đi ngược lại với sự lôi cuốn tự nhiên (con đường tắt, sự thoải mái, vinh quang trần thế). Noi gương Ngài, chúng ta học: - Dùng Lời Đức Chúa Trời làm vũ khí: Như Chúa Giê-xu đáp lại mỗi cám dỗ của ma quỉ bằng “Có lời chép…” (Ma-thi-ơ 4:4, 7, 10). - Cầu nguyện và tỉnh thức: Như Ngài đã dạy: “Hãy tỉnh thức và cầu nguyện, kẻo các ngươi sa vào chước cám dỗ” (Ma-thi-ơ 26:41). - Thuận phục ý muốn Đức Chúa Trời: Dù đau đớn, kết luận của Ngài luôn là: “Dầu vậy, chẳng theo ý con, mà theo ý Cha” (Lu-ca 22:42).

4. Sự An Ủi Khi Thất Bại: Khi chúng ta vấp ngã, lẽ thật này ngăn chúng ta rơi vào hai thái cực: (a) Biện minh cho tội lỗi (“Ai cũng thế cả mà, Chúa cũng hiểu”). Không, Chúa hiểu sự yếu đuối, nhưng Ngài cũng ghét tội lỗi và kêu gọi chúng ta nên thánh. (b) Tuyệt vọng và cảm thấy bị bỏ rơi (“Tôi quá tệ, không thể được tha thứ”). Không, chính vì Ngài hoàn toàn vô tội nên sự chết của Ngài mới đủ giá trị chuộc mọi tội lỗi của bạn. Hãy ăn năn, quay lại, và nương cậy vào Đấng Thượng Tế đầy lòng thương xót.

Kết Luận

Lẽ thật “Đức Chúa Jêsus bị cám dỗ mọi cách như chúng ta, song không phạm tội” là một viên ngọc quý của đức tin. Nó khẳng định tính chân thật trong nhân tính của Ngài (Ngài thực sự đồng cảm với chúng ta), đồng thời tôn cao thần tính vô tội và cứu chuộc của Ngài (chỉ Ngài mới có thể cứu chúng ta). Đây không phải là một nghịch lý mâu thuẫn, mà là một mầu nhiệm tuyệt vời của tình yêu thương Đức Chúa Trời: Đấng Tạo Hóa bước vào chính kinh nghiệm thử thách của tạo vật để giải cứu họ.

Vì vậy, hôm nay, bất kể bạn đang đối diện với cám dỗ nào – lớn hay nhỏ, cũ hay mới – hãy nhìn lên Chúa Giê-xu. Hãy chạy đến với Ngài, Đấng Thượng Tế trung tín và đầy lòng thương xót. Trong Ngài, bạn tìm thấy sự cảm thông sâu sắc nhất, nguồn ơn giúp đỡ kịp thời nhất, và gương mẫu chiến thắng trọn vẹn nhất. Ngài đã chiến thắng để bạn cũng có thể đắc thắng trong Ngài.

“Hãy vì sự vui mừng đã đặt trước mặt mình, chịu lấy thập tự giá, khinh điều sỉ nhục, và hiện nay ngồi bên hữu ngai Đức Chúa Trời. Anh em hãy nghĩ đến Đấng đã chịu sự chống trả của kẻ có tội như thế, để khỏi bị mỏi mệt sờn lòng.” (Hê-bơ-rơ 12:2-3)