Rút trong Kinh Thánh
Giữa những trang sử ký của Cựu Ước, nơi đầy rẫy những anh hùng, tiên tri, vua chúa và những cuộc chiến, sách Rút xuất hiện như một bản tình ca êm dịu, một câu chuyện về sự trung tín, ân điển và sự quan phòng kỳ diệu của Đức Chúa Trời trong dòng đời bình thường. Nhân vật trung tâm, Rút, một phụ nữ Mô-áp, không phải là một nữ tướng hay nữ tiên tri, nhưng gương mẫu đức tin và sự trung thành của bà đã khiến tên tuổi bà được ghi vào gia phả của Đấng Mê-si, Chúa Giê-xu Christ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá con người, bối cảnh, đức tin và di sản thuộc linh vĩnh cửu của Rút.
Sách Rút mở đầu trong thời kỳ các quan xét, một thời kỳ đen tối khi "mỗi người làm theo ý mình lấy làm phải" (Rút 1:1; Các Quan Xét 21:25). Một gia đình người Ê-phơ-rát, thuộc chi phái Giu-đa, vì nạn đói mà bỏ Bết-lê-hem, thành của Đa-vít, để đến kiều ngụ trong xứ Mô-áp. Gia đình ấy gồm Ê-li-me-léc, vợ là Na-ô-mi và hai con trai là Ma-ôn và Kê-li-ôn. Tại Mô-áp, hai người con trai cưới vợ người Mô-áp là Ọt-ba và Rút. Nhưng bi kịch ập đến, Ê-li-me-léc và hai con trai đều qua đời, để lại ba người đàn bà góa bụa.
Điều đáng chú ý đầu tiên về Rút: **bà là một người Mô-áp**. Dân Mô-áp vốn bị xem là kẻ thù của Y-sơ-ra-ên, xuất thân từ sự loạn luân của Lót với con gái mình (Sáng Thế Ký 19:30-38). Luật pháp Môi-se có quy định: "Người Mô-áp chẳng vào được hội của Đức Giê-hô-va... đời đời" (Phục Truyền 23:3). Thế nhưng, Rút, một phụ nữ từ dân tộc bị rủa sả ấy, lại được Đức Chúa Trời chọn để trở thành tổ mẫu của Vua Đa-vít và sau này là Chúa Giê-xu. Điều này minh chứng hùng hồn cho ân điển phá vỡ mọi hàng rào chủng tộc và tôn giáo của Ngài.
Sau cái chết của chồng, Na-ô-mi quyết định trở về Bết-lê-hem khi nghe tin Đức Giê-hô-va đã lại cho dân sự có bánh. Bà khuyên hai con dâu hãy trở về nhà mẹ đẻ của họ ở Mô-áp. Ọt-ba đã hôn từ biệt mẹ chồng, nhưng Rút thì khăng khít theo Na-ô-mi. Đoạn Kinh Thánh Rút 1:16-17 ghi lại lời thề mà Rút đã cất lên, trở thành một trong những lời tuyên xưng đức tin cảm động nhất trong Kinh Thánh:
"Xin chớ nài tôi phân rẽ mẹ; vì mẹ đi đâu, tôi sẽ đi đó; mẹ ở nơi nào, tôi sẽ ở nơi đó. Dân sự của mẹ tức là dân sự của tôi; Đức Chúa Trời của mẹ tức là Đức Chúa Trời của tôi; mẹ thác nơi nào, tôi muốn thác và chôn tại đó. Nếu có sự chi khác hơn sự chết phân cách tôi với mẹ, nguyện Đức Giê-hô-va giáng họa cho tôi!"
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ "khăng khít" (Rút 1:14) là **דָּבַק (dāḇaq)**, có nghĩa là "bám chặt, dính liền, trung thành gắn bó". Động từ này cũng được dùng để miêu tả mối quan hệ giữa con người với Đức Chúa Trời (Phục Truyền 10:20). Lời thề của Rút không chỉ là lời hứa về sự đồng hành thể xác, mà là một sự dâng hiến toàn bộ: **dân tộc, tôn giáo, và định mệnh**. Bà từ bỏ thần tượng của Mô-áp (như thần Chemosh) để tin nhận Giê-hô-va, Đức Chúa Trời chân thần duy nhất của Y-sơ-ra-ên. Đây là một đức tin được tuyên bố cách can đảm, dù bà chưa thấy rõ tương lai phía trước.
Về đến Bết-lê-hem, hai góa phụ nghèo khó. Rút không ngồi chờ đợi phép lạ, mà chủ động đề nghị: "Xin để cho tôi đi ra ngoài ruộng đặng mót gié lúa" (Rút 2:2). Luật pháp Môi-se quy định rằng khi gặt hái, chủ ruộng không được gặt sát góc đồng và không được mót lại; phải để phần đó cho người nghèo, khách lạ, kẻ mồ côi và người góa bụa (Lê-vi Ký 19:9-10; Phục Truyền 24:19). Rút, với tư cách một người ngoại bang nghèo khó, đã khiêm nhường tận dụng điều luật ân điển này.
Việc bà "tình cờ" (Rút 2:3) đến gặt trong ruộng của Bô-ô là một sự dẫn dắt nhiệm mầu của sự quan phòng thần thượng (**הַשְׁגָּחָה פרובידנטיה**). Bô-ô, một người bà con giàu có và có quyền chuộc sản nghiệp, đã để ý đến Rút. Ông không chỉ cho phép bà mót trong ruộng mình, mà còn ra lệnh cho các đầy tớ cố ý rút những gié lúa từ các bó lúa để rơi ra cho bà, và để bà uống nước của họ (Rút 2:8-9, 15-16). Hành động của Rút đã để lại ấn tượng mạnh. Bô-ô nói: "Người ta có thuật cho ta nghe mọi điều nàng đã làm cho mẹ chồng nàng... Nguyện Đức Giê-hô-va trả công cho nàng" (Rút 2:11-12). Đức hạnh và sự chăm chỉ của bà trở thành một chứng ngôn sống động.
Theo luật pháp Môi-se, có hai điều luật quan trọng trong câu chuyện Rút:
1. **Luật Chuộc Sản Nghiệp (Levirate Marriage - Luật Kẻ Thân Thích):** Khi một người nam qua đời không có con, người em trai hoặc người bà con gần có bổn phận cưới người vợ góa để "dựng lại danh cho kẻ chết", đứa con sinh ra sẽ kế thừa sản nghiệp (Phục Truyền 25:5-6).
2. **Luật Về Người Chuộc Lại (Goel - גֹּאֵל):** Đây là người bà con gần nhất, có quyền và trách nhiệm chuộc lại (cứu chuộc) tài sản đã bán của người thân, hoặc chuộc người thân khỏi cảnh nô lệ (Lê-vi Ký 25:25, 47-49).
Bô-ô là một **גֹּאֵל (goel)** - người chuộc lại. Ông sẵn sàng thực hiện bổn phận này, nhưng có một người bà con khác gần hơn có quyền ưu tiên. Trong một cuộc đối chất công khai tại cổng thành (trung tâm tư pháp thời xưa), người bà con đó từ chối quyền chuộc lại vì sợ làm hại đến sản nghiệp mình, vì phải cưới Rút người Mô-áp (Rút 4:1-6). Bô-ô, với tình yêu và lòng quảng đại, đã tuyên bố: "Còn về nàng Rút, người Mô-áp, vợ của Ma-ôn, ta muốn cưới nàng đặng dựng lại danh cho kẻ chết" (Rút 4:10).
Đây là một **hình bóng tuyệt vời về Đấng Christ, Đấng Chuộc Tội của chúng ta**. Giống như người bà con gần từ chối, luật pháp (đại diện bởi người bà con đó) không thể cứu chúng ta. Nhưng Chúa Giê-xu, Đấng yêu thương chúng ta, đã trả một giá cao là chính huyết Ngài để chuộc chúng ta - những kẻ xa lạ, nghèo khó, tội lỗi - về làm cô dâu cho Ngài (Ê-phê-sô 5:25-27). Ngài là **Goel** vĩ đại của chúng ta.
Kết quả của sự trung tín và ân điển là một phép lạ. Rút và Bô-ô kết hôn và sinh một con trai tên là Ô-bết. Quan trọng hơn, Ô-bết là cha của Giês-se, và Giês-se là cha của Đa-vít (Rút 4:17, 21-22). Như vậy, Rút, người phụ nữ Mô-áp, đã trở thành **tổ mẫu của Vua Đa-vít**. Khi đọc gia phả của Chúa Giê-xu trong Ma-thi-ơ 1, giữa hàng loạt tên tuổi của các tổ phụ và vua chúa Y-sơ-ra-ên, có bốn phụ nữ được nhắc đến: Ta-ma, Ra-háp, Rút, và Bát-sê-ba (vợ của U-ri). Tất cả họ đều có những điểm "không hoàn hảo" theo tiêu chuẩn tôn giáo đương thời, nhưng họ đều được ân điển của Đức Chúa Trời đưa vào trong dòng dõi Mê-si. Điều này khẳng định rằng kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời dành cho mọi dân tộc, và đức tin, chứ không phải dòng máu hay quá khứ, là điều kiện để được Ngài sử dụng.
1. **Trung Tín Trong Những Điều Nhỏ:** Rút trung tín với Na-ô-mi trong cảnh nghèo khó, trung tín trong việc mót lúa vất vả. Đức Chúa Trời thường kiểm tra và rèn luyện chúng ta qua những bổn phận bình thường hàng ngày. Sự trung tín trong những việc nhỏ mở cánh cửa cho những trách nhiệm lớn hơn (Lu-ca 16:10).
2. **Đức Tin Dẫn Đến Hành Động:** Đức tin của Rút không chỉ là lời tuyên xưng, mà là đức tin hành động. Bà bước đi bởi đức tin dù không thấy trước tương lai (2 Cô-rinh-tô 5:7). Chúng ta được kêu gọi để thể hiện đức tin qua việc làm, qua sự phục vụ và yêu thương cụ thể.
3. **Khiêm Nhường Đón Nhận Ân Điển:** Rút không tự cho mình có quyền được mót lúa, nhưng khiêm nhường đón nhận đặc ân. Chúng ta cũng phải nhận biết mình là kẻ nghèo khó thuộc linh, cần đến "những gié lúa" ân điển mà Chúa ban mỗi ngày.
4. **Chứng Nhân Qua Nhân Cách:** Danh tiếng về sự nhân đức, chăm chỉ và hiếu thảo của Rút đã đi trước bà. Đời sống và nhân cách của chúng ta là bức thư được mọi người đọc (2 Cô-rinh-tô 3:2). Một đời sống đẹp lòng Chúa sẽ mở ra những cơ hội để làm chứng.
5. **Tin Cậy Sự Quan Phòng Của Đức Chúa Trời:** Cả câu chuyện Rút thấm nhuần sự dẫn dắt tinh tế nhưng quyền năng của Đức Chúa Trời. Những sự "tình cờ" đều nằm trong kế hoạch hoàn hảo của Ngài. Dù đang ở trong hoàn cảnh nào, chúng ta có thể tin cậy rằng Đức Chúa Trời đang hành động cho sự tốt lành của những kẻ yêu mến Ngài (Rô-ma 8:28).
Rút, người phụ nữ Mô-áp, là một tấm gương sáng chói về đức tin chân thật, sự trung thành vô điều kiện, và tấm lòng khiêm nhường sẵn sàng học biết về Đức Chúa Trời chân thật. Câu chuyện của bà không chỉ là một truyện tình lãng mạn, mà là một phần quan trọng trong lịch sử cứu chuộc, hé mở chân lý về Đấng Christ, Đấng Chuộc Tội của chúng ta. Từ một thân phận ngoại bang bị khinh rẻ, Rút được ân điển nâng lên thành tổ mẫu của Đấng Mê-si. Điều này khích lệ mỗi chúng ta rằng, bất kể quá khứ, hoàn cảnh hay xuất thân của chúng ta ra sao, khi chúng ta dâng hiến đời mình với đức tin và lòng trung thành cho Đức Chúa Trời, Ngài sẽ dùng chúng ta một cách kỳ diệu trong câu chuyện lớn hơn của Ngài, và ban cho chúng ta một di sản đời đời trong Vương Quốc của Ngài.
"Hỡi Rút, con gái ta, chớ sợ chi; ta sẽ làm cho con mọi điều con nói; vì cả dân sự trong thành ta đều biết rằng nàng là một người đàn bà đức hạnh." (Rút 3:11)