Kinh Thánh nói gì về sự hiểu biết?

Trong thế giới ngày nay, tri thức và thông tin dường như ở trong tầm tay chỉ với một cú nhấp chuột. Tuy nhiên, Kinh Thánh đề cập đến một dạng “hiểu biết” vượt xa sự tích lũy dữ kiện hay bằng cấp học thuật. Đó là sự hiểu biết bắt nguồn từ chính Đức Chúa Trời, liên quan mật thiết đến mối tương giao, sự kính sợ Chúa và có quyền năng biến đổi đời sống. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá bản chất, nguồn gốc, mục đích và ứng dụng thực tiễn của sự hiểu biết thật theo lời dạy của Kinh Thánh.

I. Phân Tích Ngữ Nghĩa: “Hiểu Biết” Trong Nguyên Ngữ Hê-bơ-rơ và Hy Lạp

Để thấu hiểu trọn vẹn, chúng ta cần phân biệt các từ then chốt:

• Da‘ath (דַּעַת) - Tiếng Hê-bơ-rơ: Từ này trong Cựu Ước chỉ về sự hiểu biết mang tính nhận thức, tri thức, nhưng thường hàm ý một sự hiểu biết thân mật, kinh nghiệm và có tính cách cá nhân. Ví dụ: “A-đam biết Ê-va, vợ mình” (Sáng-thế Ký 4:1) diễn tả sự hiểu biết trong mối quan hệ thân mật nhất. Sự hiểu biết về Đức Giê-hô-va không phải là biết về Ngài, mà là biết chính Ngài một cách cá nhân (Ô-sê 6:3, 6).
• Chokmah (חָכְמָה) - Sự khôn ngoan: Đây là khả năng ứng dụng sự hiểu biết (da‘ath) một cách đúng đắn, công bình và khéo léo trong đời sống. Sách Châm-ngôn tập trung nhiều vào sự khôn ngoan này.
• Gnōsis (γνῶσις) & Epignōsis (ἐπίγνωσις) - Tiếng Hy Lạp: Trong Tân Ước, gnōsis thường chỉ sự hiểu biết chung, tri thức. Tuy nhiên, epignōsis là một từ mạnh hơn, chỉ sự hiểu biết đầy đủ, chính xác, thấu suốt và mang tính cách cá nhân sâu sắc. Sứ đồ Phao-lô thường cầu nguyện cho các tín hữu có được sự “hiểu biết đầy đủ” (epignōsis) này về ý muốn Chúa (Cô-lô-se 1:9).

Như vậy, sự hiểu biết Kinh Thánh nói đến là một tri thức sống động, gắn liền với mối tương giao, dẫn đến sự biến đổi đời đạo và hành động đúng.

II. Nguồn Gốc Tối Thượng Và Sự Sa Ngã Của Tri Thức

Sự hiểu biết thật có nguồn gốc từ Đức Chúa Trời. Ngài là Đấng “chỉ có một mình là khôn ngoan” (Rô-ma 16:27). Chúa Giê-xu Christ chính là hiện thân của sự khôn ngoan thần thượng đó (1 Cô-rinh-tô 1:24, 30).

Tuy nhiên, lịch sử nhân loại bắt đầu với một sự lựa chọn sai lầm về tri thức: “Cây biết điều thiện và điều ác” (Sáng-thế Ký 2:9). Con người bị cám dỗ bởi lời hứa “mở mắt” và trở nên “như Đức Chúa Trời, biết điều thiện và điều ác” (Sáng-thế Ký 3:5). Đây là khao khát có được sự hiểu biết độc lập, tách rời khỏi mối tương giao với Đấng Tạo Hóa, muốn tự mình xác định tiêu chuẩn thiện ác. Hậu quả là sự sa ngã, sự chết và sự hỗn loạn trong mọi lĩnh vực hiểu biết của con người.

Kinh Thánh cảnh báo về một thứ “tri thức” kiêu ngạo, tự nâng mình lên: “Sự học thức kiêu căng lên, nhưng tình yêu thương gây dựng” (1 Cô-rinh-tô 8:1). Tri thức không đặt trên nền tảng kính sợ Chúa sẽ trở nên trống rỗng và nguy hiểm.

III. Nền Tảng Của Mọi Sự Hiểu Biết Thật: Sự Kính Sợ Đức Giê-hô-va

Sách Châm-ngôn, cuốn sách về sự khôn ngoan thực tiễn, tuyên bố nguyên tắc nền tảng: “Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức; Còn kẻ điên cuồng khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy” (Châm-ngôn 1:7). Cụm từ “khởi đầu” (reshith trong tiếng Hê-bơ-rơ) không chỉ có nghĩa là bước đầu tiên, mà còn là phần chính yếu, ưu việt nhất, nguồn gốc và bản chất của sự hiểu biết.

Sự “kính sợ” ở đây không phải là nỗi sợ hãi kinh khiếp, mà là lòng tôn kính, thờ phượng, quy phục tuyệt đối và kinh ngạc trước sự thánh khiết, uy quyền và tình yêu của Đức Chúa Trời. Khi một người nhận biết vị trí của mình trước Đấng Tạo Hóa, thì mọi sự hiểu biết khác mới được đặt vào đúng viễn cảnh. Không có nền tảng này, mọi tri thức đều có nguy cơ bị bẻ cong để phục vụ cho sự kiêu ngạo, ích kỷ hoặc tà ác của con người.

IV. Hiểu Biết Thật Được Bày Tỏ Qua Đấng Christ Và Thánh Linh

Trong thời Tân Ước, sự hiểu biết đạt đến đỉnh cao trong chính con người và công việc của Chúa Giê-xu Christ. Ngài là “Logos” (Ngôi Lời), là sự biểu lộ trọn vẹn của Đức Chúa Trời (Giăng 1:1, 14). Sứ đồ Phao-lô cầu nguyện cho các tín hữu được “... biết sự trọn lành của Đấng Christ, là sự mầu nhiệm của Đức Chúa Trời, vì trong Đấng ấy đã giấu kín mọi sự quí báu về khôn ngoan thông sáng” (Cô-lô-se 2:2-3). Mọi sự khôn ngoan và hiểu biết thật về Đức Chúa Trời, về con người, về vũ trụ và về sự cứu rỗi đều được tìm thấy trong Đấng Christ.

Làm sao chúng ta có thể hiểu biết Đấng Christ? Đó là công việc của Đức Thánh Linh. Chúa Giê-xu hứa rằng Thánh Linh sẽ “dẫn các ngươi vào mọi lẽ thật” (Giăng 16:13). Sứ đồ Phao-lô xác nhận: “Vả, chúng ta chưa nhận lấy thần thế gian, nhưng đã nhận lấy Thánh Linh từ Đức Chúa Trời đến, hầu cho chúng ta được biết những ơn mà chúng ta nhận lấy bởi Đức Chúa Trời” (1 Cô-rinh-tô 2:12). Thánh Linh mở trí để chúng ta hiểu Kinh Thánh (Lu-ca 24:45) và ban cho chúng ta sự khôn ngoan thuộc linh, khác biệt với sự khôn ngoan của đời này (1 Cô-rinh-tô 2:6-16).

V. Mục Đích Của Sự Hiểu Biết Thật: Mối Tương Giao Và Đời Sống Công Bình

Sự hiểu biết trong Kinh Thánh không phải để thỏa mãn tính tò mò hay tích lũy cho bản thân. Nó có mục đích rõ ràng:

1. Để Biết Chính Đức Chúa Trời: Tiên tri Giê-rê-mi chép lời Chúa phán: “Người khôn ngoan chớ khoe sự khôn ngoan mình... Nhưng ai khoe, hãy khoe về trí khôn mình biết Ta” (Giê-rê-mi 9:23-24). Mục tiêu tối cao của sự hiểu biết là nhận biết Chúa một cách cá nhân và thân mật.
2. Để Vâng Lời Và Sống Đẹp Ý Chúa: Hiểu biết phải dẫn đến hành động. Chúa Giê-xu phán: “Nếu các ngươi biết những điều nầy, thì có phước khi các ngươi làm theo” (Giăng 13:17). Sứ đồ Phao-lô cầu nguyện cho tín hữu Phi-líp được sự hiểu biết và sự suy hiểu “để phân biệt điều nên làm” (Phi-líp 1:9-10).
3. Để Gây Dựng Hội Thánh: Ân tứ “lời nói có tri thức” được ban cho để gây dựng thân thể Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 12:8; 14:1-12).
4. Để Làm Chứng Cứu Rỗi: Sự hiểu biết về lẽ thật giúp chúng ta “trả lời với ai hỏi chúng ta” về niềm hi vọng trong chúng ta (1 Phi-e-rơ 3:15).

VI. Ứng Dụng Thực Tiễn: Phát Triển Sự Hiểu Biết Thật Trong Đời Sống Cơ Đốc

Làm thế nào chúng ta có thể nuôi dưỡng và phát triển sự hiểu biết thật này?

• Bắt Đầu Với Sự Khiêm Nhường Và Ăn Năn: Thừa nhận sự giới hạn của mình và từ bỏ sự kiêu ngạo về tri thức. “Hãy hạ mình xuống trước mặt Chúa, thì Ngài sẽ nhắc anh em lên” (Gia-cơ 4:10).
• Siêng Năng Nghiên Cứu Kinh Thánh: Lời Chúa là nguồn mạch của sự hiểu biết thật. “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình” (2 Ti-mô-thê 3:16). Đừng chỉ đọc lướt, hãy suy gẫm (Giô-suê 1:8), tra xem (Công vụ 17:11) và học hỏi từ những người dạy đạo trung thành.
• Cầu Nguyện Xin Sự Khôn Ngoan: Gia-cơ khuyên: “Ví bằng trong anh em có kẻ kém khôn ngoan, hãy cầu xin Đức Chúa Trời, là Đấng ban cho mọi người cách rộng rãi, không trách móc ai, thì kẻ ấy sẽ được ban cho” (Gia-cơ 1:5). Hãy cầu xin sự hiểu biết đầy đủ (epignōsis) về ý muốn Ngài.
• Vâng Lời Trong Điều Đã Biết: Sự hiểu biết sẽ được mở rộng khi chúng ta trung tín trong điều nhỏ nhất. Chúa Giê-xu phán: “Phàm ai đã có, thì sẽ cho thêm” (Ma-thi-ơ 13:12). Khi vâng theo lẽ thật mình đã biết, chúng ta sẽ được dẫn dắt đến với lẽ thật sâu nhiệm hơn.
• Sống Trong Sự Thông Công Của Hội Thánh: Sự hiểu biết được gọt giũa, kiểm chứng và làm phong phú thông qua sự dạy dỗ, thảo luận và kinh nghiệm sống với các anh chị em trong đức tin (Châm-ngôn 27:17).
• Áp Dụng Trong Mọi Lĩnh Vực Đời Sống: Dù là trong công việc, gia đình, tài chính hay các mối quan hệ, hãy tìm kiếm và áp dụng sự khôn ngoan từ Chúa. Sách Châm-ngôn là một kho tàng hướng dẫn thực tiễn.

Kết Luận

Sự hiểu biết mà Kinh Thánh nói đến là một món quà quý giá từ Đức Chúa Trời, được tìm thấy trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu Christ, và được Thánh Linh mặc khải cho những ai có lòng kính sợ Chúa. Nó không phải là điểm đến cuối cùng, mà là một hành trình của mối tương giao ngày càng sâu sắc hơn với Đấng Tạo Hóa. Sự hiểu biết này không kiêu ngạo nhưng khiêm nhường, không trì trệ nhưng năng động, không ích kỷ nhưng hướng đến việc vâng lời Chúa và gây dựng người khác.

Ước mong mỗi chúng ta, như lời cầu nguyện của Phao-lô, được “đầy sự hiểu biết về ý muốn của Ngài, với mọi thứ khôn ngoan và hiểu biết thiêng liêng nữa, để ăn ở cách xứng đáng với Chúa, đẹp lòng Ngài mọi đường, nảy ra mọi việc lành, cùng lớn lên trong sự hiểu biết Đức Chúa Trời” (Cô-lô-se 1:9-10). Hãy bắt đầu và tiếp tục hành trình hiểu biết thật tại chính nơi chân của Cây Thập Tự, nơi khôn ngoan thượng đỉnh của Đức Chúa Trời được bày tỏ qua tình yêu hy sinh của Con Ngài.