Kinh Thánh nói gì về sự siêng năng?

Trong một thế giới đề cao sự tiện nghi và tốc độ, đức tính siêng năng dường như đang bị mai một. Tuy nhiên, đối với Cơ Đốc nhân, sự siêng năng không đơn thuần là một đức tính xã hội tốt, mà là một mệnh lệnh thuộc linh, một sự phản chiếu bản tính của Đấng Tạo Hóa và là phương tiện để làm sáng Danh Ngài. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai thác quan điểm toàn diện của Kinh Thánh về sự siêng năng, từ ngữ nguyên thủy, các nguyên tắc nền tảng, cho đến ứng dụng thiết thực trong đời sống đức tin.

Để hiểu thấu đáo, chúng ta cần trở về với ngôn ngữ gốc của Kinh Thánh. Trong tiếng Hê-bơ-rơ (Cựu Ước), từ thường được dịch là "siêng năng" hoặc "chăm chỉ" là "charuts" (חרוץ), mang nghĩa sắc bén, nhanh nhẹn, khẩn trương và hết lòng. Nó không chỉ mô tả hành động mà còn cả thái độ nhiệt tâm, dốc sức.

Trong tiếng Hy Lạp (Tân Ước), từ then chốt là "spoudē" (σπουδή), nghĩa là sự vội vàng, sốt sắng, chuyên cần, nỗ lực hết mình. Một từ khác là "ergazomai" (ἐργάζομα̣ι) - làm việc, lao động, hành động. Sự kết hợp của các từ này vẽ nên một bức tranh: siêng năng là lao động với tất cả sự sốt sắng, khẩn trương và tận tâm, xuất phát từ tấm lòng.

Kinh Thánh cho thấy nguồn gốc của sự siêng năng chính là nơi Đức Chúa Trời. Sau công trình sáng tạo, "Đức Chúa Trời thấy các việc Ngài đã làm thật rất tốt lành" (Sáng Thế Ký 1:31). Chính Ngài là Đấng Lao động mẫu mực. Con người được tạo dựng theo hình ảnh Ngài cũng được đặt trong vườn Ê-đen "để trồng và giữ" (Sáng Thế Ký 2:15). Lao động, do đó, là một phần trong ý định tốt lành nguyên thủy của Đức Chúa Trời dành cho con người, chứ không phải là lời nguyền. Sự sa ngã đã làm cho lao động trở nên nhọc nhằn, khó khăn (Sáng Thế Ký 3:17-19), nhưng mục đích và giá trị của nó vẫn còn.

Siêng năng là sự đáp lại ân điển Chúa. Sứ đồ Phao-lô viết: "Hãy có lòng sốt sắng (spoudē)... phục sự Chúa" (Rô-ma 12:11). Sự sốt sắng này bắt nguồn từ nhận thức về lòng thương xót của Đức Chúa Trời (Rô-ma 12:1). Chúng ta làm việc cách siêng năng không phải để được cứu, nhưng vì đã được cứu, để bày tỏ lòng biết ơn và tôn vinh Đấng đã kêu gọi mình.

Sách Châm Ngôn là kho tàng giáo huấn về sự khôn ngoan thực tế, trong đó sự tương phản giữa siêng năng và biếng nhác được mô tả rõ ràng.

• Hình ảnh con kiến: "Hỡi kẻ biếng nhác, hãy đi đến loài kiến... nó không có quan-trưởng, không quan cai, không kẻ cai-trị, nó sắm-sửa trong mùa hè thức-ăn nó, và trong mùa gặt thâu-trử lương-thực nó." (Châm-ngôn 6:6-8). Sự siêng năng ở đây mang tính tự giác, có kế hoạch và nhìn xa.
• Kết quả đối lập: "Tay người siêng-năng sẽ cai-trị; nhưng tay kẻ biếng-nhác phải phục sự người ta." (Châm-ngôn 12:24). "Lòng kẻ biếng-nhác mong ước, mà chẳng có chi hết; còn lòng người siêng-năng sẽ được no-nê." (Châm-ngôn 13:4).
• Sự chăm chỉ trong công việc: "Ai cày ruộng mình sẽ được no-đủ bánh; còn ai theo người ăn chơi thì thiếu trí hiểu." (Châm-ngôn 28:19).

Châm Ngôn không hứa hẹn giàu sang, nhưng đảm bảo sự đủ đầy, ổn định và phẩm giá từ công việc của chính tay mình.

Tân Ước mở rộng phạm vi của sự siêng năng ra khỏi lao động chân tay, đến mọi lĩnh vực của đời sống tin kính.

1. Trong Công Việc Trần Thế (Nghề Nghiệp):
Phao-lô khuyên: "Hãy siêng-năng mà chớ làm biếng; phải có lòng sốt-sắng về phần thi-hành; phải hầu việc Chúa." (Rô-ma 12:11). Ông cũng dạy các tín hữu làm việc "hết lòng, như làm cho Chúa, chớ không phải cho người ta" (Cô-lô-se 3:23). Đây là động lực triệt để: chủ nhân thật sự của chúng ta là Đấng Christ. Sự siêng năng trở thành một hành vi thờ phượng.

2. Trong Đời Sống Thuộc Linh:
Phao-lô kêu gọi: "Hãy gắng sức (spoudazō - thể động từ của spoudē)... hầu cho anh em được đứng vững vàng trước mặt Đức Chúa Trời, không chỗ trách được và không chấp trách" (2 Phi-e-rơ 3:14). Sự siêng năng thuộc linh bao gồm:

• Sự nhận biết Chúa: "Hãy gắng sức (spoudazō)... thêm sự nhận-biết Chúa" (2 Phi-e-rơ 1:5, 8).
• Sự Hòa Thuận: "Hãy gắng sức... giữ sự hòa thuận" (Ê-phê-sô 4:3).
• Làm Sáng Danh Chúa: "Hãy gắng sức... làm cho sự kêu gọi và sự lựa chọn của mình được vững chắc" (2 Phi-e-rơ 1:10).

3. Trong Sự Phục Vụ Hội Thánh:
"Hãy coi sóc kẻ chiên của bầy mà Đức Thánh Linh đã lập anh em làm kẻ giữ-uỡ... chẳng phải bởi ép tình, bèn là bởi vui lòng; chẳng phải vì lợi gian, bèn là hết lòng sốt sắng (prothumōs - sẵn lòng, nhiệt tình)" (1 Phi-e-rơ 5:2). Sự siêng năng trong hội thánh phải xuất phát từ tấm lòng yêu mến Chúa và con dân Ngài.

Làm thế nào để nuôi dưỡng và thực hành sự siêng năng theo Kinh Thánh?

1. Đặt Lại Động Cơ: Mỗi buổi sáng, dâng ngày làm việc của bạn lên cho Chúa. Nhắc lòng rằng bạn đang làm "cho Chúa, chớ không phải cho người ta" (Cô-lô-se 3:23). Điều này biến đổi những công việc tầm thường nhất thành lễ vật thiêng liêng.
2. Có Kế Hoạch và Trật Tự: Học theo con kiến. "Hãy làm hết sức mình để trình mình đẹp lòng Đức Chúa Trời... hãy hết sức sắp đặt đường lối mình" (2 Ti-mô-thê 2:15, Châm-ngôn 4:26). Lập kế hoạch công việc, ưu tiên điều quan trọng.
3. Kiên Trì Trong Từng Việc Nhỏ: "Ai trung tín trong việc rất nhỏ, cũng trung tín trong việc lớn" (Lu-ca 16:10). Sự siêng năng được xây dựng qua việc hoàn thành tốt những bổn phận nhỏ nhặt hằng ngày.
4. Tìm Kiếm Sự Cân Bằng Theo Kinh Thánh: Đức Chúa Trời cũng là Đấng lập nên ngày Sa-bát. Siêng năng không có nghĩa là làm việc kiệt sức. Cần có thời gian nghỉ ngơi, thờ phượng và tương giao gia đình. "Giãi-bày... sự mệt-nhọc của anh em, thì ta sẽ cho anh em được yên-nghỉ" (Ma-thi-ơ 11:28).
5. Nuôi Dưỡng Đời Sống Cầu Nguyện và Lời Chúa: Sức mạnh để siêng năng đến từ mối liên hệ với Chúa. "Nhưng ai trông-cậy Đức Giê-hô-va thì chắc được sức mới... chạy mà không mệt nhọc" (Ê-sai 40:31).

Trong khi theo đuổi sự siêng năng, Cơ Đốc nhân cần tỉnh thức trước những lệch lạc:

• Chủ Nghĩa Công Đức: Siêng năng không phải để "kiếm" được sự cứu rỗi hay ân huệ của Chúa. Ân điển luôn đến từ sự chu cấp nhưng không của Chúa. "Vả, ấy là nhờ ân-điển, bởi đức-tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình" (Ê-phê-sô 2:8-9).
• Chủ Nghĩa Duy Công Việc (Workaholism): Siêng năng không đồng nghĩa với việc bỏ bê các bổn phận khác với gia đình, hội thánh và sức khỏe. Đó là sự thờ hình tượng công việc.
• Sự Kiêu Ngạo: Thành quả từ sự siêng năng có thể dẫn đến lòng kiêu ngạo. Hãy nhớ lời cảnh báo: "Hãy giữ lấy, e có kẻ được phần hơn ngươi, mà sự vinh-hiển ta bị nó chiếm lấy chăng" (Đa-ni-ên 4:30). Mọi năng lực và cơ hội đều đến từ Chúa.

Sự siêng năng theo Kinh Thánh là một cuộc sống được thể hiện bằng sự nỗ lực hết lòng, sốt sắng và tận tâm trong mọi lĩnh vực, với động cơ tối cao là tôn vinh Đức Chúa Trời và phục vụ người lân cận. Nó bắt nguồn từ hình ảnh Đấng Sáng Tạo trong chúng ta, được thúc đẩy bởi tình yêu và lòng biết ơn đối với Đấng Christ, và được nuôi dưỡng bởi sự phó thác vào sự cung ứng của Ngài. Đó không phải là gánh nặng của sự nô lệ, nhưng là đặc ân của con cái Chúa, được tự do lao động để phản chiếu vinh quang của Cha trên trời. Ước mong mỗi chúng ta, như lời sứ đồ Phao-lô, có thể nói: "Tôi đã đánh trận tốt-lành, đã xong sự chạy, đã giữ được đức-tin" (2 Ti-mô-thê 4:7) – một cuộc đời siêng năng, trung tín cho đến cuối cùng.