Tại sao Chúa để chúng ta trải qua thử thách và gian truân?

Một trong những câu hỏi thần học sâu sắc và thiết thực nhất mà mỗi Cơ Đốc nhân đều từng đối diện là: Tại sao một Đức Chúa Trời yêu thương, toàn năng lại cho phép những người con của Ngài trải qua đau khổ, thử thách và gian truân? Giữa những cơn bão của cuộc đời, chúng ta dễ dàng nghi ngờ tình yêu hay quyền năng của Chúa. Tuy nhiên, Kinh Thánh – Lời hằng sống của Đức Chúa Trời – không lảng tránh chủ đề này. Trái lại, Kinh Thánh mạc khải một cách rõ ràng, chân thực và đầy hy vọng về mục đích thần thượng đằng sau những thử thách. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát Lời Chúa để tìm ra câu trả lời, không phải từ triết lý của con người, mà từ chân lý bất biến của Đấng Tạo Hóa.

Trước khi đi sâu, chúng ta cần làm rõ thuật ngữ. Trong tiếng Hy Lạp nguyên bản, từ "πειρασμός" (peirasmos) có thể mang nghĩa là "thử thách" (test) hoặc "cám dỗ" (temptation) tùy ngữ cảnh. Gia-cơ 1:13 phân định rất rõ: "Chẳng ai bị cám dỗ mà nói rằng: Ấy là Đức Chúa Trời cám dỗ tôi; vì Đức Chúa Trời chẳng bị sự ác nào cám dỗ được, và chính Ngài cũng không cám dỗ ai." Đức Chúa Trời không bao giờ là nguồn gốc của sự cám dỗ để phạm tội. Tuy nhiên, Ngài có thể cho phép hoặc thậm chí đem đến những hoàn cảnh thử thách (dokimion – Gia-cơ 1:3) nhằm mục đích tinh luyện và kiểm chứng đức tin của chúng ta. Sự gian truân (θλῖψις, thlipsis) thường chỉ áp lực, hoạn nạn từ bên ngoài. Vậy, Đức Chúa Trời có chủ đích gì khi để dân sự Ngài bước vào "lò lửa" của thlipsis và peirasmos?

1. Để Tinh Luyện Và Làm Cho Đức Tin Trở Nên Quý Trọng (Gia-cơ 1:2-4; I Phi-e-rơ 1:6-7)

Sứ đồ Gia-cơ viết: "Hỡi anh em, hãy coi sự thử thách trăm bề thoạt đến cho anh em như là điều vui mừng trọn vẹn, vì biết rằng sự thử thách đức tin anh em sanh ra sự nhịn nhục. Nhưng sự nhịn nhục phải làm trọn việc nó, hầu cho chính mình anh em cũng trọn lành toàn vẹn, không thiếu thốn chút nào." (Gia-cơ 1:2-4). Từ "thử thách" ở đây là dokimion, hàm ý quá trình thử nghiệm để chứng minh tính chân thật và gia tăng giá trị, như vàng được thử lửa. Phi-e-rơ cũng dùng hình ảnh tương tự: "Anh em được sự vui mừng đó, là sự vui mừng không thể diễn tả được, vinh hiển... hầu cho sự thử thách đức tin anh em là quí hơn vàng hay hư nát, dầu đã bị thử lửa, được hiện ra là đáng ngợi khen, vinh hiển và tôn trọng khi Đức Chúa Jêsus Christ hiện ra." (I Phi-e-rơ 1:6-7). Mục đích không phải là hủy diệt, mà là tinh luyện. Lửa thử thách đốt cháy những tạp chất (sự ích kỷ, tin cậy nơi xác thịt, sự kiêu ngạo) để đức tin thuần khiết, vững chắc và quý giá hơn hiện ra.

2. Để Chúng Ta Dự Phần Trong Sự Thánh Khiết Của Ngài (Hê-bơ-rơ 12:10-11)

Tác giả thư Hê-bơ-rơ giải thích về sự sửa phạt của Chúa: "Vả, cha về phần xác theo ý mình mà sửa phạt chúng ta tạm thời; nhưng Đức Chúa Trời vì ích cho chúng ta mà sửa phạt, hầu cho chúng ta được dự phần trong sự thánh khiết Ngài. Thật các sự sửa phạt lúc đầu coi như một cớ buồn bã, không phải là cớ vui mừng; nhưng về sau sinh ra bông trái công bình và bình an cho những kẻ đã chịu luyện tập như vậy." Thử thách, đôi khi dưới hình thức sửa phạt yêu thương, là công cụ Chúa dùng để cắt tỉa, uốn nắn chúng ta trở nên giống hình ảnh Con Ngài (Rô-ma 8:29). Nó "luyện tập" (gymnazō) chúng ta, như một vận động viên được huấn luyện khắc nghiệt, để sinh ra "bông trái công bình và bình an".

3. Để Chúng Ta Biết Được Sự Yếu Đuối Và Nương Dựa Hoàn Toàn Vào Ân Điển Ngài (II Cô-rinh-tô 12:7-10)

Phao-lô có một "cái giằm xóc vào thịt" – một nỗi đau, một điểm yếu dai dẳng. Ông cầu xin Chúa cất đi ba lần, nhưng câu trả lời là: "Ân điển ta đủ cho ngươi rồi, vì sức mạnh của ta nên trọn vẹn trong sự yếu đuối." (câu 9). Phao-lô kết luận: "Vậy tôi đành vui lòng trong sự yếu đuối... vì khi tôi yếu đuối, ấy là lúc tôi mạnh mẽ." Thử thách lớn nhất thường phá vỡ lòng tự tin nơi bản thân, buộc chúng ta phải nhận ra rằng sức riêng của mình là hư không. Chính trong sự bế tắc tuyệt vọng đó, quyền năng của Đấng Christ mới có chỗ để tỏ ra cách trọn vẹn. Thử thách dạy chúng ta bài học về sự nương dựa (ἐλπίς, elpis – hy vọng, trông cậy).

4. Để An Ủi Và Giúp Đỡ Người Khác (II Cô-rinh-tô 1:3-4)

Phao-lô viết: "Chúc tạ Đức Chúa Trời, Cha Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta, là Cha hay thương xót, là Đức Chúa Trời ban mọi sự yên ủi! Ngài yên ủi chúng ta trong mọi sự khốn nạn, hầu cho nhơn sự yên ủi mà Ngài đã yên ủi chúng ta, thì chúng ta cũng có thể yên ủi kẻ khác trong sự khốn nạn nào họ gặp." Những thương tích chúng ta chịu đựng và được Chúa chữa lành trở thành "bằng chứng sống" và công cụ để đồng cảm, an ủi người khác một cách chân thực. Một người chưa từng trải qua đau khổ sẽ khó có sự đồng cảm sâu sắc với người đang đau đớn. Thử thách biến chúng ta thành những kênh dẫn của sự an ủi từ Chúa.

5. Để Làm Sáng Danh Chúa Và Làm Chứng Cho Thế Gian (Gióp 1-2; Đa-ni-ên 3; Ma-thi-ơ 5:16)

Câu chuyện của Gióp là minh chứng hùng hồn. Sa-tan cáo buộc rằng Gióp kính sợ Chúa chỉ vì Ngài ban phước. Chúa cho phép thử thách xảy đến với Gióp không phải để trừng phạt, mà để minh chứng trước thiên đàng và đất rằng một con người có thể vẫn trung tín, tin cậy Chúa ngay cả khi mất hết mọi thứ. Sự trung tín của Gióp trong đau khổ đã làm vinh hiển Danh Chúa. Tương tự, ba bạn trẻ Hê-bơ-rơ trong lò lửa (Đa-ni-ên 3) đã tuyên bố: "Nếu chẳng vậy, hỡi vua, xin biết rằng chúng tôi không hầu việc các thần của vua..." Sự giải cứu kỳ diệu của họ đã khiến vua Nê-bu-cát-nết-sa tôn vinh Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên. Thử thách là sân khấu để đức tin của chúng ta biểu diễn, làm sáng Danh Cha trên trời (Ma-thi-ơ 5:16).

Không ai hiểu về mục đích của sự đau đớn hơn Chúa Giê-xu, Đấng hoàn toàn vô tội. Hê-bơ-rơ 5:8-9 chép: "Dầu Ngài là Con, cũng đã học tập vâng lời bởi những sự khốn khổ mình đã chịu; và sau khi đã được làm nên trọn vẹn rồi, thì Ngài trở nên cội rễ của sự cứu rỗi đời đời cho kẻ vâng lời Ngài." Chúa Giê-xu, dù là Con Đức Chúa Trời, đã trải qua mọi thử thách của con người (Hê-bơ-rơ 4:15). Sự thương khó của Ngài là tột đỉnh của gian truân, nhưng có một mục đích tối thượng: CỨU RỖI NHÂN LOẠI. Điều này dạy chúng ta rằng đôi khi sự đau khổ của chúng ta, khi kết hiệp với sự đau đớn của Đấng Christ, có thể mang lại ích lợi thuộc linh lớn lao cho người khác, dù chúng ta không luôn thấy được. Khi đối diện thử thách, chúng ta hãy nhìn xem Chúa Giê-xu, "Đấng gây dựng và làm cho trọn vẹn đức tin" (Hê-bơ-rơ 12:2).

1. Thay Đổi Góc Nhìn: Thay vì hỏi "Tại sao con?", hãy tập hỏi "Chúa muốn dạy con điều gì qua hoàn cảnh này?" hoặc "Làm thế nào để Danh Chúa được vinh hiển qua điều này?" Hãy học thái độ của Gia-cơ: "coi... như là điều vui mừng" (Gia-cơ 1:2).

2. Tìm Kiếm Sự Khôn Ngoan Từ Chúa: Gia-cơ 1:5 dạy: "Ví bằng trong anh em có kẻ kém khôn ngoan, hãy cầu xin Đức Chúa Trời, là Đấng ban cho mọi người cách rộng rãi, không trách móc ai, thì kẻ ấy sẽ được ban cho." Trong thử thách, điều đầu tiên cần làm là cầu xin sự khôn ngoan để hiểu và bước đi.

3. Nương Dựa Vào Lời Hứa Và Sự Hiện Diện Của Chúa: Hãy ghi nhớ những lời hứa như: "Chúa sẽ chẳng từ bỏ ngươi đâu" (Phục Truyền 31:6), "Mọi sự hiệp lại làm ích cho kẻ yêu mến Đức Chúa Trời" (Rô-ma 8:28). Dành thời gian tĩnh nguyện, "trút điều lo âu mình cho Ngài" (I Phi-e-rơ 5:7).

4. Kết Nối Với Hội Thánh: Đừng cô lập mình. Hãy để anh em trong Chúa gánh vác gánh nặng với mình (Ga-la-ti 6:2). Lời cầu thay và sự khích lệ từ Hội Thánh là phương thuốc mạnh mẽ.

5. Hướng Đến Tương Lai Vĩnh Cửu: Phao-lô nói: "Vì sự hoạn nạn nhẹ và tạm của chúng ta sanh cho chúng ta sự vinh hiển cao trọng đời đời, vô lượng, vô biên." (II Cô-rinh-tô 4:17). Hãy đặt thử thách hiện tại vào viễn cảnh của cõi đời đời, nơi mọi giọt nước mắt sẽ được lau sạch (Khải Huyền 21:4).

Thử thách và gian truân không phải là dấu hiệu của sự thất sủng hay thất bại trong đời sống thuộc linh. Trái lại, trong chương trình nhiệm mầu của Đức Chúa Trời, chúng là những công cụ yêu thương, khôn ngoan và đầy quyền năng để tạo nên trong chúng ta hình ảnh của Con Ngài. Chúa không hứa rằng con đường theo Ngài sẽ bằng phẳng, nhưng Ngài hứa sẽ đồng hành với chúng ta (Ê-sai 43:2), ban sức mới (Ê-sai 40:31), và biến mọi sự trở nên ích lợi (Rô-ma 8:28). Cuối cùng, mục đích tối thượng của mọi sự Chúa cho phép xảy ra là để chúng ta được giống như Chúa Giê-xu và tôn vinh Cha trên trời. Vậy, giữa cơn bão, chúng ta hãy vững lòng tin cậy, vì biết rằng Đấng đã khởi đầu công trình tốt lành trong chúng ta cũng sẽ thành tín hoàn tất nó (Phi-líp 1:6).

"Đức Chúa Trời ban mọi ơn lành mọi sự ban cho trọn vẹn xuống từ nơi Cha sáng láng, trong Ngài chẳng có một sự thay đổi, cũng chẳng có bóng của sự biến cải nào." (Gia-cơ 1:17). Ân điển và sự thành tín của Ngài là đủ cho chúng ta trong mọi thử thách.