Đối phó với người độc ác - Kinh Thánh nói gì?

Trong hành trình đức tin, một trong những thách thức sâu sắc và gây tổn thương nhất mà Cơ Đốc nhân thường đối diện chính là mối quan hệ với những người có tâm tính độc ác, chuyên gây hại, thao túng và chống đối sự công bình. Làm thế nào để sống và ứng xử theo Lời Chúa trong những hoàn cảnh này? Kinh Thánh, với sự khôn ngoan vô tận và thực tiễn, không lảng tránh chủ đề khó khăn này. Thay vào đó, Kinh Thánh cung cấp một khuôn mẫu đa chiều, cân bằng giữa ân điển và lẽ thật, giữa tình yêu thương và sự công bình, giữa sự khôn ngoan thuộc linh và hành động thực tế.

Trước khi tìm nguyên tắc đối phó, chúng ta cần định nghĩa "người độc ác" (the wicked) theo lăng kính Kinh Thánh. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ phổ biến là rāšaʿ (רָשָׁע), mang nghĩa kẻ ác, người vô đạo, phạm tội, kẻ chống nghịch Đức Chúa Trời và các nguyên tắc của Ngài. Trong tiếng Hy Lạp Tân Ước, từ ponēros (πονηρός) thường được dùng, chỉ sự độc ác, gian ác trong bản chất, có hại và gây tai họa.

Kinh Thánh mô tả đặc điểm của họ một cách sống động:

• Yêu sự dữ và ghét điều thiện: "Kẻ ác chẳng có sự bình an, Đức Giê-hô-va phán vậy" (Ê-sai 48:22). "Vì môi miệng kẻ ác nói ra sự gian lận" (Thi Thiên 10:7).
• Lòng đầy kiêu ngạo và lừa dối: "Sự kiêu ngạo của kẻ ác nói rằng: Đức Giê-hô-va chẳng hề tra hỏi. Chúng nó nói rằng: Chẳng có Đức Chúa Trời" (Thi Thiên 10:4).
• Chuyên làm hại người vô tội: "Hãy xem kẻ ác; nó rình rập người công bình, và tìm giết người" (Thi Thiên 37:32).

Hiểu rõ bản chất này giúp chúng ta không ngây thơ (Ma-thi-ơ 10:16) nhưng cũng không trở nên cay đắng hay thù hận.

Cựu Ước, đặc biệt là sách Thi Thiên và Châm Ngôn, dành nhiều lời dạy về cách người công bình nên đối diện với kẻ ác.

1. Tin Cậy Nơi Sự Công Bình Tối Cao của Đức Chúa Trời: Thông điệp xuyên suốt là đừng tư báo, nhưng hãy phó thác sự phán xét cho Đức Giê-hô-va. "Chớ nói: Ta sẽ trả ác. Hãy chờ đợi Đức Giê-hô-va, Ngài sẽ cứu ngươi" (Châm Ngôn 20:22). Thi Thiên 37 là một chương then chốt: "Chớ phát lòng ghen tức vì cớ kẻ làm dữ... Hãy phó thác đường lối mình cho Đức Giê-hô-va, và nhờ cậy nơi Ngài, thì Ngài sẽ làm thành việc ấy. Ngài sẽ khiến sự công bình ngươi lộ ra như sáng, và tỏ ra lẽ ngay thẳng ngươi như giữa trưa" (câu 1, 5-6). Niềm tin này giải phóng chúng ta khỏi gánh nặng phải "làm quan tòa" và trả thù.

2. Sử Dụng Sự Khôn Ngoan và Thận Trọng: Châm Ngôn đầy những lời khuyên thực tế: "Chớ đồng bạn với người hay giận... e con tập thói quen nó, và linh hồn con bị bẫy hãm hại chăng" (Châm Ngôn 22:24-25). "Người khôn ngoan thấy đều tai vạ, bèn đi ẩn mình; nhưng kẻ ngu muội cứ đi luôn, và phải mang họa" (Châm Ngôn 22:3). Điều này dạy chúng ta về việc thiết lập ranh giới lành mạnh, không đặt mình vào tình thế nguy hiểm hay liên tục chịu tổn thương.

3. Cầu Nguyện Thật và Chân Thành: Các Thi Thiên (như Thi 10, 35, 58, 109) cho thấy Đa-vít và các tác giả đã thành thật bày tỏ nỗi đau, sự bất bình và kêu cầu sự can thiệp công bình của Chúa trước mặt kẻ ác. Đây không phải là lời nguyền rủa đầy hận thù cá nhân, mà là lời cầu xin cho sự công bình của Đức Chúa Trời được thực hiện, và đôi khi là lời cầu xin Chúa ngăn chặn sự độc ác của họ. "Hỡi Đức Giê-hô-va, xin hãy chổi dậy! Hỡi Đức Chúa Trời, xin hãy giơ tay lên! Chớ quên những kẻ khốn cùng!" (Thi Thiên 10:12).

Chúa Giê-xu đưa nguyên tắc đối phó với kẻ ác lên một tầm cao mới, đòi hỏi nội tâm và động cơ thuần khiết.

1. Yêu Kẻ Thù và Cầu Nguyện Cho Kẻ Bắt Bớ: Đây là mệnh lệnh căn bản và nổi bật nhất. "Song ta nói cùng các ngươi: Hãy yêu kẻ thù nghịch, và cầu nguyện cho kẻ bắt bớ các ngươi" (Ma-thi-ơ 5:44). Từ Hy Lạp cho "yêu" ở đây là agapaō (ἀγαπάω) – tình yêu mang tính lựa chọn, vị tha, xuất phát từ ân điển. Điều này không có nghĩa tán thành hành vi của họ hay có cảm tình với họ, mà là chọn lựa hành động vì lợi ích tối cao thuộc linh của họ (sự ăn năn), và không để lòng mình bị sự thù hận chi phối.

2. Đừng Lấy Ác Trả Ác, Nhưng Hãy Lấy Thiện Thắng Ác: Sứ đồ Phao-lô nhấn mạnh nguyên tắc này: "Chớ ai lấy ác trả ác cho ai; nhưng hãy chăm làm điều thiện trước mặt mọi người... Hỡi kẻ rất yêu dấu của tôi ơi, chính mình chớ trả thù ai, nhưng hãy nhường cho cơn thạnh nộ của Đức Chúa Trời; vì có chép lời Chúa phán rằng: Sự trả thù thuộc về ta, ta sẽ báo ứng... Đừng để điều ác thắng mình, nhưng hãy lấy điều thiện thắng điều ác" (Rô-ma 12:17, 19, 21). Chiến thắng thật sự là không để hành vi độc ác của người khác biến chúng ta thành một người độc ác giống họ.

3. Sự Khôn Ngoan Của Rắn Và Tính Đơn Sơ Của Chim Bồ Câu: Chúa Giê-xu dạy: "Nầy, ta sai các ngươi đi khác nào như chiên vào giữa bầy muông sói. Vậy, hãy khôn khéo như rắn, đơn sơ như chim bồ câu" (Ma-thi-ơ 10:16). "Khôn khéo" (phronimos - φρόνιμος) là sự thông sáng, nhạy bén trong thực tế. "Đơn sơ" (akeraios - ἀκέραιος) là sự trong sạch, không pha trộn ác ý. Sự cân bằng này là then chốt: chúng ta không ngây thơ đến mức dễ bị lợi dụng, nhưng cũng không trở nên hoài nghi, mánh khóe đến mức đánh mất sự ngay thẳng, trong sạch của lòng mình.

4. Đối Diện Trực Tiếp Và Kêu Gọi Sự Công Bình (Khi Cần): Trong Ma-thi-ơ 18:15-17, Chúa Giê-xu dạy về các bước giải quyết khi một tín hữu phạm tội, bao gồm việc đi nói riêng, đem theo vài người, và sau cùng là trình với Hội Thánh. Mặc dù ngữ cảnh là giữa anh em, nguyên tắc này có thể áp dụng một cách khôn ngoan trong việc đối diện với sự sai trái một cách yêu thương nhưng rõ ràng. Trước mặt quan tổng đốc Phi-lát, Chúa Giê-xu đã không im lặng hoàn toàn mà đã đối đáp để làm chứng cho lẽ thật (Giăng 18:33-37).

Kinh Thánh phân biệt rõ trách nhiệm của cá nhân và trách nhiệm của nhà cầm quyền được Chúa lập lên.

• Cá Nhân: Được kêu gọi "chịu thử thách", "chịu sỉ nhục", "nhịn nhục" (I Phi-e-rơ 2:19-23), "chúc phước" (Rô-ma 12:14). Đây là thái độ và hành động của trái tim.
• Nhà Cầm Quyền (Chính Quyền): Được Đức Chúa Trời lập lên "làm đầy tớ Đức Chúa Trời để làm điều thiện cho ngươi... vì quan quyền là đầy tớ của Đức Chúa Trời để làm sự công bình và phạt kẻ làm dữ" (Rô-ma 13:4). Vì vậy, việc tìm kiếm sự bảo vệ của pháp luật trước hành vi phạm tội là phù hợp với trật tự của Đức Chúa Trời. Đây không phải là hành động trả thù cá nhân.

1. Xét Lại Chính Mình Trước: Trước khi đối phó với sự độc ác bên ngoài, hãy cầu xin Chúa soi sáng để thấy nếu có phần lỗi nào từ phía mình (Mác 7:1-5). Điều này giúp chúng ta đến với tình huống bằng tấm lòng khiêm nhường.

2. Cầu Nguyện Cách Đặc Biệt:

• Cầu nguyện cho chính mình: Xin Chúa bảo vệ tấm lòng khỏi sự cay đắng, thù hận, sợ hãi. Xin sự bình an và khôn ngoan của Chúa.
• Cầu nguyện cho người độc ác: Xin Chúa cảm động lòng họ, khiến họ ăn năn. Xin Chúa ngăn chặn các kế hoạch độc ác của họ. Xin Chúa bày tỏ tình yêu của Ngài cho họ.
• Cầu nguyện cho những nạn nhân khác: Xin Chúa bảo vệ và an ủi những người cũng đang bị hại.

3. Thiết Lập Ranh Giới Lành Mạnh Và Rõ Ràng: Yêu thương không có nghĩa là cho phép người khác lạm dụng mình cách vô hạn độ. Chúa Giê-xu nhiều lần "lánh đi" khi người ta tìm cách hại Ngài (Lu-ca 4:30; Giăng 8:59; 10:39). Việc tránh mặt, giới hạn tiếp xúc, hoặc nói "không" với những yêu cầu gây hại là hành động khôn ngoan và có trách nhiệm với bản thân và gia đình mình.

4. Tìm Kiếm Sự Hỗ Trợ và Khuyên Bảo: Đừng cô lập mình. Hãy tìm đến những người khôn ngoan, trưởng thành trong Chúa và đáng tin cậy trong Hội Thánh để xin lời khuyên và sự nâng đỡ trong lời cầu nguyện (Châm Ngôn 11:14; 15:22).

5. Tập Trung Vào Sự Kêu Gọi Và Sứ Mệnh Của Mình: Đừng để cuộc đời mình bị định nghĩa bởi "kẻ ác" hay "nan đề". Như Đa-vít vẫn trung tín trong nhiệm vụ chăn chiên và phục vụ vua Sau-lơ dù bị hại, chúng ta hãy tiếp tục tập trung vào việc Chúa giao: yêu thương gia đình, phục vụ Hội Thánh, làm việc với lương tâm. Sự trung tín của chúng ta là câu trả lời mạnh mẽ nhất.

6. Nuôi Dưỡng Tấm Lòng Bằng Lời Chúa và Sự Thờ Phượng: Để không bị sự độc ác bên ngoài làm ô nhiễm tấm lòng bên trong, chúng ta phải liên tục được tưới mát bởi Lời Chúa (Thi Thiên 1:1-3) và sự hiện diện của Ngài. Hãy hát ngợi khen, cảm tạ, dù trong hoàn cảnh khó khăn (Công vụ 16:25).

Đối phó với người độc ác là một cuộc chiến thuộc linh đòi hỏi sự khôn ngoan từ trời, lòng can đảm và đức tin kiên nhẫn. Chúng ta được kêu gọi không phải để tiêu diệt kẻ thù bằng sức mình, nhưng để chiến thắng sự ác bằng điều thiện, chiến thắng hận thù bằng tình yêu, và chiến thắng sự sợ hãi bằng đức tin nơi Đức Chúa Trời công bình. Hãy nhớ lời hứa sau cùng: "Chớ bị sự ác thắng, nhưng hãy lấy điều thiện thắng điều ác" (Rô-ma 12:21). Và "Đức Chúa Trời báo ứng; vậy, hễ ai gieo giống chi, lại gặt giống ấy" (Ga-la-ti 6:7). Sự phán xét cuối cùng và công bình trọn vẹn thuộc về Chúa. Nhiệm vụ của chúng ta là giữ cho tấm lòng mình thanh sạch, vững tin và tiếp tục bước đi trong ánh sáng của Ngài, ngay cả khi đang ở giữa bóng tối của sự độc ác.

Cuối cùng, hãy an nghỉ trong lẽ thật rằng: "Dầu tôi đi trong trũng bóng chết, tôi sẽ chẳng sợ tai họa nào; vì Chúa ở cùng tôi" (Thi Thiên 23:4). Sự hiện diện của Đấng Chăn Chiên Nhân Lành là nguồn an ủi và sức mạnh tối thượng cho chúng ta trên hành trình này.