Khuyên bảo" được định nghĩa là gì?

Trong đời sống Hội Thánh và mối tương giao giữa các tín hữu, từ “khuyên bảo” là một thuật ngữ quen thuộc. Tuy nhiên, ý nghĩa thần học sâu xa và sự phong phú của nó trong Kinh Thánh thường chưa được khám phá đầy đủ. Khuyên bảo không đơn thuần là một lời khuyên tốt, một sự hướng dẫn về mặt đạo đức, hay một lời quở trách; đó là một thánh chức được Thánh Linh ban cho và là một phương tiện quan trọng để Hội Thánh được gây dựng, tín hữu được trưởng thành, và ý muốn cụ thể của Đức Chúa Trời được bày tỏ trong từng hoàn cảnh sống. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào định nghĩa, nền tảng, mục đích, và cách thực hành thánh chức khuyên bảo dựa trên Lời Đức Chúa Trời.

I. Khảo Cứu Từ Ngữ Gốc: Paraklēsis, Nouthesia, và Sophia

Để hiểu trọn vẹn khái niệm “khuyên bảo” trong Kinh Thánh, chúng ta phải quay về với ngôn ngữ gốc là Hy Lạp (Greek) và Hê-bơ-rơ (Hebrew). Trong Tân Ước, có ba từ then chốt mô tả các khía cạnh khác nhau của việc khuyên bảo:

1. Paraklēsis (Παράκλησις): Từ này xuất hiện hơn 20 lần trong Tân Ước, thường được dịch là “yên ủi”, “khích lệ”, hoặc “khuyên bảo”. Nó bắt nguồn từ động từ parakaleō (παρακαλέω), có nghĩa đen là “kêu gọi bên cạnh”. Hình ảnh này gợi lên một người được mời đến bên cạnh để giúp đỡ, an ủi, cổ vũ và khích lệ. Paraklēsis mang sắc thái tích cực, xây dựng, nhằm nâng đỡ tinh thần và củng cố đức tin.

“Vậy, anh em hãy khuyên bảo (parakaleite) lẫn nhau, và gây dựng cho nhau, như anh em vẫn thường làm.” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:11). Ở đây, sự khuyên bảo song hành với việc “gây dựng”, cho thấy mục tiêu kiến tạo và củng cố.

2. Nouthesia (Νουθεσία): Từ này mang sắc thái mạnh mẽ hơn, thường được dịch là “răn bảo”, “khuyên răn”, hoặc “sửa dạy”. Nó hàm chứa ý tưởng đặt trí óc (nous) vào một người nào đó, tức là sửa chữa nhận thức, uốn nắn tư tưởng và hành vi sai lầm bằng Lời Chúa. Nouthesia có tính chất đối diện với tội lỗi và sự lầm lạc.

“Hãy lấy lòng khiêm nhường mà nâng đỡ kẻ yếu đuối, chớ nên tìm cách thỏa mãn mình. Mỗi người trong anh em chớ chăm về lợi riêng mình, nhưng phải chăm về lợi kẻ khác nữa... Hết thảy những sự đó đều là nhờ những lời răn bảo (nouthesias) của Đức Chúa Trời.” (Rô-ma 15:1-2, 4). Sứ đồ Phao-lô cũng viết: “Hết thảy Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình,” (2 Ti-mô-thê 3:16). Ở đây, “bẻ trách” và “sửa trị” chính là công việc của nouthesia.

3. Sophia (Σοφία) - Sự Khôn Ngoan: Trong Cựu Ước, từ Hebrew ‘etsah (עֵצָה) thường được dùng, có nghĩa là “lời khuyên”, “mưu kế”, hoặc “sự chỉ dẫn”. Lời khuyên bảo thật sự luôn bắt nguồn từ sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời (Sophia), chứ không phải từ sự khôn ngoan thuộc về thế gian.

“Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức; Còn kẻ ngu muội khinh sự khôn ngoan và lời khuyên dạy.” (Châm Ngôn 1:7). Sách Châm Ngôn tràn đầy những lời khuyên dạy (‘etsah) từ sự khôn ngoan thần thượng dành cho mọi phương diện cuộc sống.

Tóm lại, “khuyên bảo” theo Kinh Thánh là một tiến trình đa diện, bao gồm sự yên ủi, khích lệ (paraklēsis) lẫn sự sửa dạy, răn bảo (nouthesia), tất cả đều phải xuất phát từ sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời (sophia) và được thực hiện trong tình yêu thương, với mục đích đưa con người vào sự trưởng thành thuộc linh và vâng phục Đấng Christ.

II. Nền Tảng và Nguyên Mẫu Của Sự Khuyên Bảo

Chính Đức Chúa Trời là Đấng Khuyên Bảo tối thượng. Danh hiệu của Đức Thánh Linh là “Đấng Yên ủi” (Paraklētos - Παράκλητος) trong Giăng 14:16, 26; 15:26; 16:7. Ngài là Đấng được Cha và Con sai đến để ở cùng chúng ta, dạy dỗ, nhắc nhở, an ủi và hướng dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Vì vậy, mọi sự khuyên bảo của con người phải là sự cộng tác với và phản ánh công việc của Đức Thánh Linh.

Chúa Giê-xu Christ, trong chức vụ trên đất, là nguyên mẫu hoàn hảo của Đấng khuyên bảo. Ngài yên ủi người đau buồn (Ma-thi-ơ 5:4), khích lệ người yếu đuối (Ma-thi-ơ 11:28-30), và đồng thời cũng quở trách sự giả hình, sửa dạy các môn đồ cách chân tình (như với Phi-e-rơ trong Ma-thi-ơ 16:23). Lời của Ngài vừa đầy ân điển vừa đầy lẽ thật (Giăng 1:14).

“Lời nói của con đều là công bình; Trong nó chẳng có chi cong vạy hoặc gian tà. Nó thảy đều tỏ tường cho người hiểu biết, và ngay thẳng cho người tìm được sự tri thức.” (Châm Ngôn 8:8-9). Đây là hình ảnh về sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời, được bày tỏ trọn vẹn nơi Đấng Christ.

III. Mục Đích Của Khuyên Bảo Trong Hội Thánh

Theo Kinh Thánh, khuyên bảo không nhằm mục đích kiểm soát, thao túng hay thể hiện quyền lực. Các mục đích chính yếu bao gồm:

• Gây Dựng và Trưởng Thành: “Chớ có một lời dữ nào ra từ miệng anh em; nhưng khi đáng nói, hãy nói một vài lời lành giúp ơn cho và có ích lợi cho kẻ nghe đến... Mọi sự dữ đó, hãy tránh đi. Hãy tập tành sự nhân từ, thương xót, tha thứ nhau như Đức Chúa Trời đã tha thứ anh em trong Đấng Christ vậy.” (Ê-phê-sô 4:29, 31-32). Lời khuyên bảo nhằm “giúp ơn” và đưa đến sự trưởng thành trong đức tin.
• Phục Hồi và Sửa Trị: “Hỡi anh em, nếu có ai bị tội lỗi bắt buộc, thì anh em là kẻ có Đức Thánh Linh, hãy lấy lòng mềm mại mà sửa họ lại.” (Ga-la-ti 6:1). Mục tiêu là “sửa lại” trong tinh thần hiền lành, chứ không phải đè bẹp hay kết án.
• Bảo Vệ Khỏi Sự Lầm Lạc: Sách Công Vụ ghi lại nhiều lần Hội Thánh họp lại để khuyên bảo và đưa ra quyết định dựa trên Lời Chúa và sự dẫn dắt của Thánh Linh (Công vụ 15). Sự khuyên bảo tập thể bảo vệ đức tin chung.
• Chuẩn Bị và Khích Lệ cho Chức Vụ: Phao-lô liên tục khuyên bảo các mục sư trẻ như Ti-mô-thê và Tít về cách lãnh đạo Hội Thánh, đối diện với giáo sư giả, và sống gương mẫu (1 & 2 Ti-mô-thê, Tít).

IV. Các Nguyên Tắc Thực Hành Khuyên Bảo Theo Kinh Thánh

Để thánh chức khuyên bảo được thực hiện cách hiệu quả và đẹp ý Chúa, Kinh Thánh đưa ra những nguyên tắc rõ ràng:

A. Đối Với Người Khuyên Bảo:

• Bước Đi Bởi Thánh Linh và Đầy Dẫy Lời Chúa: Người khuyên bảo phải đầu phục Đức Thánh Linh – chính Đấng Yên ủi. “Hãy kính sợ Đấng Christ mà phục nhau.” (Ê-phê-sô 5:21). Đồng thời, Lời Chúa là công cụ tối thượng: “Lời của Chúa... sắc hơn gươm hai lưỡi, thấu vào đến nỗi chia hồn, linh, cốt, tuỷ, xem xét tư tưởng và ý định trong lòng.” (Hê-bơ-rơ 4:12).
• Trong Tình Yêu Thương và Lòng Khiêm Nhường: Động cơ phải là tình yêu thương chân thật (1 Cô-rinh-tô 13:1-7). Phải xem xét chính mình trước: “Hãy coi chừng chính mình, e ngươi cũng bị dỗ dành chăng.” (Ga-la-ti 6:1). Khuyên bảo không phải từ vị trí của một quan tòa, mà của một người anh em đã từng được ân điển.
• Cân Bằng Giữa Paraklēsis và Nouthesia: Biết khi nào cần an ủi, khi nào cần quở trách. “Hãy giảng đạo, cố khuyên, bất luận gặp thời hay không gặp thời, hãy đổ lòng răn bảo, sửa trị, khuyên lơn, với tất cả sự nhịn nhục và sự dạy dỗ.” (2 Ti-mô-thê 4:2).

B. Đối Với Người Được Khuyên Bảo:

• Có Tấm Lòng Khôn Ngoan, Biết Lắng Nghe: “Ai ghét sự quở trách là kẻ ngu muội.” (Châm Ngôn 12:1). Người khôn ngoan yêu mến sự sửa dạy vì biết rằng đó là con đường đến sự sống (Châm Ngôn 10:17).
• Xem Xét Lời Khuyên Dựa Trên Kinh Thánh: Phải có tinh thần như người Bê-rê, “sẵn lòng chịu lấy lời, ngày nào cũng tra Kinh Thánh để xét lời giảng có thật chăng.” (Công vụ 17:11). Mọi lời khuyên phải được soi rọi dưới ánh sáng của Lời Chúa.
• Vui Mừng Trong Sự Sửa Phạt của Chúa: Nhận biết rằng Đức Chúa Trời dùng nhiều phương cách, kể cả anh em trong Chúa, để sửa dạy con cái Ngài. “Vì Chúa sửa phạt kẻ Ngài yêu, Hễ ai mà Ngài nhận làm con, thì cho roi cho vọt.” (Hê-bơ-rơ 12:6).

V. Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân

1. Trong Gia Đình: Cha mẹ có trách nhiệm khuyên bảo (nouthesia) con cái trong đường lối của Chúa (Ê-phê-sô 6:4). Vợ chồng cùng khuyên bảo, yên ủi (parakaleō) nhau để cùng trưởng thành trong Chúa.

2. Trong Mối Quan Hệ Môn Đồ Hóa: Một Cơ Đốc nhân trưởng thành có trách nhiệm khuyên bảo, dìu dắt những tín hữu non trẻ hơn (Tít 2:3-8). Đây là mệnh lệnh truyền giáo: “Hãy đi... dạy họ giữ hết cả mọi điều mà ta đã truyền cho các ngươi.” (Ma-thi-ơ 28:19-20).

3. Trong Sự Thờ Phượng và Nhóm Lại: Bài giảng, lời chứng, bài hát, và cả sự chia sẻ trong các nhóm nhỏ phải chứa đựng yếu tố khuyên bảo để gây dựng Hội Thánh (1 Cô-rinh-tô 14:26).

4. Khi Đối Diện Với Tội Lỗi Cá Nhân: Chúng ta cần khiêm nhường mời những anh chị em tin kính, khôn ngoan vào đời sống mình để họ có quyền được khuyên bảo chúng ta (Gia-cơ 5:16). Đừng sống cô lập thuộc linh.

Kết Luận

Khuyên bảo theo Kinh Thánh là một món quà quý giá và một thánh chức thiết yếu trong Thân Thể Đấng Christ. Nó không phải là sự can thiệp thô bạo, mà là sự đồng hành đầy yêu thương (paraklēsis), được trang bị bằng Lẽ Thật để sửa trị tư tưởng và hành vi (nouthesia), tất cả đều bắt nguồn từ chính sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời (sophia). Khi chúng ta học tập để cả cho và nhận sự khuyên bảo cách Kinh Thánh, chúng ta đang tích cực cộng tác với Đức Thánh Linh – Đấng Yên ủi – để Hội Thánh được tinh sạch, vững mạnh, và mỗi cá nhân được biến đổi ngày càng giống như hình ảnh của Con Ngài là Chúa Giê-xu Christ. Hãy mở lòng ra cho thánh chức đầy ân điển này, vì đó chính là một trong những phương cách Chúa bày tỏ tình yêu thương Ngài dành cho con cái Ngài.