Thế nào là từ mới?

Trong hành trình đức tin, một trong những khải tượng vĩ đại và biến đổi nhất mà một Cơ Đốc nhân có thể lãnh hội chính là sự thật về thân phận mới của mình trong Đấng Christ. Kinh Thánh tuyên bố một cách đầy quyền năng: “Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới.” (2 Cô-rinh-tô 5:17, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Nhưng “người dựng nên mới” hay “tạo vật mới” ấy thực chất là gì? Phải chăng đó chỉ là một phép ẩn dụ về cảm xúc, hay là một thực tại thuộc linh sâu sắc và khách quan? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khai phá ý nghĩa thần học phong phú của “từ mới” (new creation) dưới ánh sáng của Lời Chúa, giải nghĩa từ ngữ nguyên bản, và đưa ra những áp dụng thiết thực cho đời sống đức tin hằng ngày.

Để hiểu thấu đáo khái niệm này, chúng ta phải quay về ngôn ngữ nguyên bản của Tân Ước – tiếng Hy Lạp. Trong 2 Cô-rinh-tô 5:17, từ được dùng cho “mới” là “καινός” (kainos). Từ này không chỉ đơn thuần mang nghĩa “mới về mặt thời gian” (đối lập với cũ kỹ), mà sâu xa hơn, nó mang nghĩa “mới về phẩm chất, về bản chất, chưa từng có trước đây, tươi mới và ưu việt hơn”. Nó khác với từ “νέος” (neos) – thường chỉ sự mới về tuổi tác hoặc thời điểm. Như vậy, “tạo vật mới” (κτίσις καινή, ktisis kainē) mà Phao-lô nói đến là một sự sáng tạo có phẩm chất hoàn toàn khác, một thực thể mới về bản chất được Đức Chúa Trời tạo dựng nên qua sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ.

Sự “mới mẻ” này không phải là một sự tu sửa, cải tạo, hay nâng cấp từ con người cũ. Nó là một cuộc sáng tạo hoàn toàn mới, tương tự như sự sáng tạo từ hỗn độn, trống không trong Sáng-thế Ký. Tiên tri Ê-sai từng loan báo trước về công việc này của Đức Chúa Trời: “Nầy, ta sẽ làm một sự mới, nó đã lộ ra rồi…” (Ê-sai 43:19). Sự “mới” mà Đức Chúa Trời hứa không chỉ là những điều kỳ diệu bên ngoài, mà là một tấm lòng mới và tâm linh mới bên trong (Ê-xê-chi-ên 36:26).

Con người nguyên thủy được dựng nên theo “hình ảnh Đức Chúa Trời” (Sáng-thế Ký 1:27), trong sự thánh khiết, công bình và mối tương giao trọn vẹn với Đấng Tạo Hóa. Tuy nhiên, tội lỗi đã làm hỏng hình ảnh đó, làm đứt đoạn mối liên hệ, và đem sự chết vào thế gian (Rô-ma 5:12). Con người trở thành “tạo vật cũ” dưới quyền lực của tội lỗi và sự hư mất.

Công trình của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá chính là để giải quyết vấn đề căn cơ này. Sứ đồ Phao-lô giải thích: “Và Ngài đã đến để hiệp cả hai lại làm một trong Ngài, vì Ngài đã đem sự thù nghịch mà làm cho hòa, bởi thập tự giá, khiến hai thành một…” (Ê-phê-sô 2:14-16). Chính trong Đấng Christ, Đức Chúa Trời thực hiện một cuộc sáng tạo mới. Chúa Giê-xu chính là A-đam sau cùng, là con người mới, là hình ảnh trọn vẹn của Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 15:45, 49; Cô-lô-se 1:15). Khi một người tin nhận Ngài, họ được “mặc lấy Christ” (Ga-la-ti 3:27) và được đưa vào trong “nhân vật mới” này.

1. 2 Cô-rinh-tô 5:17: Câu Kinh Thánh kinh điển này cần được hiểu trong toàn bộ bối cảnh. Phao-lô đang nói về tình yêu thôi thúc của Đấng Christ (câu 14) và cách mà chúng ta không còn nhìn biết ai theo xác thịt nữa (câu 16). Điều kiện tiên quyết để trở nên tạo vật mới là “ở trong Đấng Christ” (ἐν Χριστῷ, en Christō). Đây không phải là một mối liên hệ lỏng lẻo, mà là sự hiệp nhất về thân vị, giống như cành nho trong gốc nho (Giăng 15:5). Kết quả là: “những sự cũ đã qua đi” – toàn bộ hệ thống cũ của tội lỗi, sự kết tội, và số phận hư mất đã bị xóa bỏ; “nầy mọi sự đều trở nên mới” – mọi khía cạnh của đời sống (nhân cách, mục đích, mối quan hệ, hy vọng) đều được đổi mới trong phẩm chất và triển vọng thuộc linh.

2. Ê-phê-sô 4:22-24: Phao-lô mô tả quá trình thực tế của đời sống mới: “22 mà phải bỏ lối ăn nết ở ngày trước, thoát lốt người cũ là người bị hư hỏng bởi tư dục dỗ dành; 23 phải làm nên mới trong tâm chí mình, 24 và mặc lấy người mới, là người đã được dựng nên theo ảnh tượng Đức Chúa Trời, trong sự công bình và sự thánh sạch của lẽ thật.” Ở đây, chúng ta thấy sự tương tác giữa địa vị đã được ban cho (bạn ĐÃ được dựng nên người mới) và tiến trình thực hành (phải bỏ, phải làm nên mới, phải mặc lấy). Người “cũ” (παλαιὸς ἄνθρωπος, palaios anthrōpos) mang bản chất hư hỏng. Người “mới” (καινὸς ἄνθρωπος, kainos anthrōpos) đã được Đức Chúa Trời dựng nên, và nhiệm vụ của chúng ta là mặc lấy nhân cách đó mỗi ngày.

Làm thế nào để nhận biết một đời sống thật sự của một “tạo vật mới”? Kinh Thánh chỉ ra những dấu hiệu rõ ràng:

• Một Tâm Linh Mới (Ê-xê-chi-ên 36:26): Có lòng khao khát Chúa, nhạy cảm với tội lỗi, và được Thánh Linh cảm động.
• Một Tâm Trí Đổi Mới (Rô-ma 12:2): Cách suy nghĩ, đánh giá và lựa chọn dần được biến đổi theo ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời.
• Những Bông Trái Của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23): Tình yêu thương, sự vui mừng, bình an… dần dần lớn lên, đối lập với những việc làm của xác thịt.
• Sự Khao Khát Sự Thánh Khiết (1 Phi-e-rơ 1:15-16): Mong muốn sống tách biệt khỏi tội lỗi và nên thánh vì Đấng Christ.
• Tình Yêu Thương Anh Em (Giăng 13:35): Đây là dấu hiệu đặc trưng để mọi người nhận biết môn đồ của Chúa Giê-xu.

Lẽ thật về “tạo vật mới” không chỉ là giáo lý để tin, mà là nền tảng để sống. Dưới đây là những áp dụng thiết thực:

1. Xác Quyết Địa Vị Mới Trong Đấng Christ: Khi bị cám dỗ, bị kết tội, hoặc thất bại, hãy nhắc lòng rằng: “Tôi là tạo vật mới trong Đấng Christ. Tội lỗi cũ và sự thất bại đó không còn định nghĩa tôi nữa. Tôi thuộc về Ngài.” Sự xác quyết này không phải là tự lừa dối, mà là đứng vững trên lời hứa của Đức Chúa Trời.

2. “Mặc Lấy” Người Mới Mỗi Ngày: Cũng như chọn trang phục mỗi sáng, chúng ta chủ động “mặc lấy” những phẩm chất của Đấng Christ. Hãy cố ý tập luyện lòng nhân từ, khiêm nhường, kiên nhẫn (Cô-lô-se 3:12). Cầu nguyện: “Lạy Chúa, hôm nay xin giúp con mặc lấy tình yêu thương của Ngài để đối đãi với gia đình con, mặc lấy sự kiên nhẫn của Ngài trong công việc.”

3. Làm Mới Tâm Trí Bằng Lời Chúa (Rô-ma 12:2): Tâm trí chúng ta là chiến trường. Con người cũ được nuôi dưỡng bởi những tư tưởng thế gian. Hãy chủ động đọc, suy ngẫm, ghi nhớ và vâng theo Lời Chúa. Khi Lời Chúa chiếm ngự tâm trí, nó sẽ tái lập trình cách suy nghĩ của chúng ta theo sự mới mẻ của Thánh Linh.

4. Sống Trong Cộng Đồng Giao Ước: “Tạo vật mới” không sống biệt lập. Chúng ta được đưa vào Thân Thể Đấng Christ là Hội Thánh. Sự nhóm lại, sự khích lệ, sự sửa dạy và sự thông công với anh em trong đức tin là môi trường thiết yếu để nhân cách mới được nuôi dưỡng và kiểm chứng.

5. Bước Đi Theo Thánh Linh (Ga-la-ti 5:25): Đấng tạo dựng nên chúng ta mới cũng chính là Đấng ban năng lực cho chúng ta sống đời sống mới – Đức Thánh Linh. Sự sống mới là đời sống được Thánh Linh dẫn dắt. Mỗi ngày, hãy học tập nhạy bén với sự hướng dẫn, cáo trách và yên ủi của Ngài qua lương tâm được tái tạo.

“Từ mới” hay “tạo vật mới” không phải là một khái niệm triết học trừu tượng, càng không phải là một trạng thái cảm xúc nhất thời. Đó là một thực tại thuộc linh khách quan và quyền năng dành cho bất cứ ai chân thành tin cậy và tiếp nhận Chúa Giê-xu Christ. Đó là công trình của Đức Chúa Trời, được hoàn tất bởi thập tự giá, và được áp dụng bởi đức tin. Chúng ta không cố gắng để trở nên mới; chúng ta nhận lấy địa vị mới từ Chúa và sống phù hợp với địa vị ấy.

Hôm nay, nếu bạn đang mệt mỏi vì những thất bại của con người cũ, hãy ngước nhìn lên thập tự giá. Sự đoán phát dành cho con người cũ đã đổ trên Chúa Giê-xu. Và từ sự phục sinh của Ngài, một nhân loại mới đã được sinh ra. Bạn được mời gọi bước vào và sống trong thực tại mới mẻ, vinh hiển đó. Hãy tin cậy, vâng lời, và mỗi ngày kinh nghiệm sự đổi mới của Thánh Linh, cho đến ngày chúng ta được trọn vẹn giống như hình ảnh Con Ngài (Rô-ma 8:29).