Những Câu Đố Trong Kinh Thánh
Khi nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta thường bắt gặp những câu nói, hình ảnh, hay lời tiên tri khiến chúng ta phải dừng lại, suy ngẫm sâu xa. Đây không phải là những câu đố mang tính giải trí, mà là những “câu đố thuộc linh” – những lời tuyên bố mầu nhiệm, khó hiểu, được Đức Chúa Trời cố ý đặt ra để kích thích sự tìm kiếm, suy gẫm và mặc khải từ Ngài. Bài viết này sẽ khám phá bản chất, mục đích và nội dung của những câu đố trong Kinh Thánh, dựa trên nền tảng nguyên văn và bối cảnh Thánh Kinh.
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ "câu đố" (חִידָה, chidah) xuất hiện nhiều lần, chẳng hạn trong Dân Số Ký 12:8: “Ta... nói chuyện với người cách hiện ra, hoặc qua sự chiêm bao, chẳng dùng câu đố.” Điều này cho thấy, câu đố đối lập với sự nói chuyện rõ ràng, trực tiếp. Nó là một lời nói bóng bảy, hình ảnh ẩn dụ, hoặc vấn đề khó hiểu cần được giải nghĩa.
Mục đích chính của những câu đố này không phải để che giấu chân lý khỏi người thật lòng tìm kiếm, mà để:
Thử thách và phát triển sự khôn ngoan thuộc linh: “Hãy ứng đối lời của kẻ khôn ngoan, và giải nghĩa câu đố của họ.” (Châm Ngôn 1:6). Câu đố đòi hỏi sự suy ngẫm và trí tuệ được Chúa ban cho.
Vén màn sự mầu nhiệm của Đức Chúa Trời: Chúa phán: “Vì ý tưởng Ta chẳng phải ý tưởng các ngươi... các ngươi chẳng hiểu đường lối Ta.” (Ê-sai 55:8-9). Câu đố nhắc nhở chúng ta rằng đường lối Chúa cao hơn, và chúng ta cần Ngài mặc khải.
Phân biệt người có lòng khao khát thật sự: Chúa Giê-xu thường dùng ẩn dụ để dạy dỗ, và Ngài giải thích riêng cho các môn đồ (Ma-thi-ơ 13:10-11). Câu đố trở thành công cụ để ai “có tai, hãy nghe” sẽ tìm được ánh sáng.
Có thể phân loại các "câu đố" trong Kinh Thánh thành một số dạng chính sau:
1. Câu Đố trong Lời Tiên Tri và Khải Tượng (Sách Đa-ni-ên & Khải Huyền):
Sách Đa-ni-ên và Khải Huyền chứa đầy những hình ảnh tượng trưng và con số khó hiểu. Chẳng hạn, Đa-ni-ên 5:25-28 ghi lại câu đố nổi tiếng trên tường cung điện vua Bên-xát-sa: “MÊ-NÊ, MÊ-NÊ, TÊ-KEN, U-PHÁC-SIN.” Đây là một thông điệp từ Đức Chúa Trời bằng tiếng A-ram, cần có sự giải nghĩa từ tiên tri Đa-ni-ên. Nghĩa của nó (Đếm, Đếm, Cân, Chia) là một câu đố phán xét dành cho vị vua kiêu ngạo. Tương tự, trong Khải Huyền 13:18, số của con thú (666) được mô tả: “Kẻ nào thông minh, hãy tính số con thú.” Đây là lời kêu gọi sự khôn ngoan và hiểu biết thuộc linh để nhận diện bản chất của kẻ chống nghịch Đấng Christ.
2. Câu Đố trong Sách Châm Ngôn và Sự Khôn Ngoan:
Châm Ngôn 1:6 nói rõ mục đích của sách là để “hiểu châm ngôn, lời nói kín nhiệm, và câu đố của người khôn ngoan.” Một ví dụ điển hình là lời của vua Sa-lô-môn trong Châm Ngôn 30:18-19: “Có ba việc rất kỳ diệu đối với ta, thật bốn việc ta không hiểu được: đường chim ưng bay giữa không trung, đường rắn bò trên hòn đá, đường chiếc tàu ở giữa biển, và đường của người nam với người nữ đồng trinh.” Đây là một “câu đố” về những con đường không để lại dấu vết rõ ràng, nói lên sự mầu nhiệm của tạo hóa và mối quan hệ giữa con người. Nó mời gọi chúng ta chiêm nghiệm sự khôn ngoan và quyền năng của Đấng Tạo Hóa.
3. Câu Đố trong Lời Dạy của Chúa Giê-xu (Ẩn Dụ):
Toàn bộ phương pháp giảng dạy bằng ẩn dụ của Chúa Giê-xu có thể được xem là một loạt những “câu đố thuộc linh.” Khi các môn đồ hỏi Ngài tại sao dùng ẩn dụ, Ngài đáp: “Vì đã ban cho các ngươi được biết những sự mầu nhiệm của nước thiên đàng, song về phần họ, thì không ban cho biết.” (Ma-thi-ơ 13:11). Những ẩn dụ về người gieo giống, hạt cải, men, kho báu... đều là những câu đố cần được mở lòng để hiểu. Chúng che giấu chân lý khỏi kẻ lòng chai, nhưng bày tỏ cho người có lòng khiêm nhường tìm kiếm (Ma-thi-ơ 13:13-15).
4. Câu Đố trong Sự Kiện Lịch Sử và Hình Bóng:
Một số sự kiện trong Cựu Ước là hình bóng (câu đố bằng hành động) về Đấng Christ. Chúa Giê-xu đã phán: “Giô-na ở trong bụng cá lớn ba ngày ba đêm, cũng như vậy, Con người sẽ ở trong lòng đất ba ngày ba đêm.” (Ma-thi-ơ 12:40). Sự kiện Giô-na là một “câu đố lịch sử” mà lời giải chính là sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu. Tương tự, con rắn đồng được Môi-se giương lên (Dân Số Ký 21:9) là một hình ảnh bí ẩn cho đến khi Chúa Giê-xu giải nghĩa: “Xưa Môi-se treo con rắn lên nơi đồng vắng thể nào, thì Con người cũng phải bị treo lên dường ấy.” (Giăng 3:14).
Đối diện với những câu đố trong Kinh Thánh, thái độ của Cơ Đốc nhân không nên là sự bối rối hay nản lòng, mà là sự hứng thú thuộc linh và khao khát tìm kiếm.
1. Với Tấm Lòng Khiêm Nhường và Cầu Nguyện:
Sự khôn ngoan thuộc linh không đến từ sự thông minh tự nhiên. Gia-cơ 1:5 khích lệ: “Ví bằng trong anh em có kẻ kém khôn ngoan, hãy cầu xin Đức Chúa Trời, là Đấng ban cho mọi người cách rộng rãi, không trách móc ai, thì kẻ ấy sẽ được ban cho.” Hãy bắt đầu và kết thúc việc nghiên cứu những phân đoạn khó bằng lời cầu nguyện, xin Chúa Thánh Linh – Đấng dẫn vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13) – mở mắt thuộc linh cho bạn.
2. Suy Gẫm và Tra Khảo Kiên Nhẫn:
Thi Thiên 119:15 tuyên bố: “Tôi sẽ suy gẫm về giềng mối Chúa, chăm xem các đường lối của Chúa.” Từ “suy gẫm” (הָגָה, hagah) mang nghĩa lẩm bẩm, nghiền ngẫm kỹ lưỡng. Đừng đọc lướt. Hãy viết xuống, đặt câu hỏi, so sánh các bản dịch, và tra cứu các từ khóa trong từ điển gốc Hê-bơ-rơ/Hy Lạp. Sử dụng nguyên tắc “Kinh Thánh tự giải nghĩa Kinh Thánh” – đối chiếu những câu sáng tỏ hơn để hiểu những câu tối nghĩa.
3. Học Hỏi trong Cộng Đồng Hội Thánh:
Đức Chúa Trời ban cho Hội Thánh những món quà khác nhau, bao gồm sự giảng dạy và khải tượng (Ê-phê-sô 4:11-12). Thảo luận những “câu đố” Kinh Thánh với những anh chị em trưởng thành trong đức tin, hoặc dưới sự dẫn dắt của người chăn có học thức Kinh Thánh vững vàng, có thể mang lại ánh sáng mới mà một mình bạn không nhận thấy.
4. Chấp Nhận Sự Mầu Nhiệm với Đức Tin:
Không phải mọi “câu đố” đều được giải đáp trọn vẹn trong đời này. Phao-lô thừa nhận: “Bây giờ chúng ta xem trong gương, thấy mờ mịt, nhưng đến bấy giờ chúng ta sẽ thấy hai mặt đối nhau.” (1 Cô-rinh-tô 13:12). Đôi khi, câu trả lời cho câu đố thuộc linh không phải là một lời giải thích trí thức, mà là sự gặp gỡ chính Đức Chúa Trời và học biết tin cậy Ngài dù chưa hiểu hết. Điều quan trọng là giữ vững đức tin nơi Đấng Christ – “sự mầu nhiệm của Đức Chúa Trời” (Cô-lô-se 2:2).
Những “câu đố” trong Kinh Thánh không phải là lỗi sai hay trở ngại, nhưng là những món quà được thiết kế cẩn thận từ Đức Chúa Trời. Chúng kéo chúng ta ra khỏi sự hời hợt, buộc chúng ta phải dừng lại, suy ngẫm, cầu nguyện và tìm kiếm Ngài cách sốt sắng hơn. Từ những lời tiên tri bí ẩn của Đa-ni-ên, những câu nói khôn ngoan của Sa-lô-môn, cho đến những ẩn dụ sâu sắc của Chúa Giê-xu, tất cả đều hướng chúng ta đến một mục đích: khám phá sự vinh hiển, khôn ngoan và chương trình cứu rỗi mầu nhiệm của Đức Chúa Trời trong Đấng Christ.
Thay vì sợ hãi trước những điều khó hiểu, chúng ta hãy vui mừng như người đi tìm kho báu (Châm Ngôn 25:2). Hãy tiếp cận Lời Chúa với tấm lòng khiêm nhường, cầu xin sự dạy dỗ của Chúa Thánh Linh, và kiên trì trong sự suy gẫm. Qua đó, chính chúng ta sẽ kinh nghiệm lời hứa trong Châm Ngôn 4:18: “Đường công bình của người công bình giống như sự sáng chiếu rạng, càng sáng thêm lên cho đến giữa trưa.” Ánh sáng từ Lời Chúa, kể cả những phần giống như “câu đố”, sẽ dần dần chiếu rọi vào tâm trí và tấm lòng chúng ta, đem lại sự hiểu biết, khôn ngoan và biến đổi cho đời sống thuộc linh.