Quyền Trưởng Nam Trong Kinh Thánh: Từ Giao Ước Cũ Đến Sự Tể Trị Của Đấng Christ
Trong hành trình khám phá Kinh Thánh, chúng ta thường gặp khái niệm “quyền trưởng nam” (birthright) như một chủ đề nổi bật xuyên suốt từ Sáng Thế Ký đến Tân Ước. Đây không chỉ là một phong tục xã hội cổ đại, mà còn là một hình bóng, một nguyên tắc thuộc linh quan trọng được Đức Chúa Trời sử dụng để mặc khải chương trình cứu rỗi và mối quan hệ giao ước của Ngài với con người. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào ý nghĩa thần học, các minh họa Kinh Thánh, và quan trọng nhất, sự ứng nghiệm trọn vẹn của quyền trưởng nam trong Chúa Cứu Thế Giê-xu, cùng những áp dụng thiết thực cho đời sống Hội Thánh ngày nay.
Trong văn hóa Cận Đông cổ đại thời Cựu Ước, **quyền trưởng nam** (tiếng Hê-bơ-rơ: בְּכוֹרָה “bekhorah”) thuộc về người con trai đầu lòng. Đây là một địa vị mang tính pháp lý và xã hội đặc biệt, bao gồm những đặc quyền và trách nhiệm cụ thể:
- Gia tài gấp đôi: Người con trai trưởng nam nhận phần gia tài gấp đôi so với các em (Phục Truyền 21:17). Điều này không chỉ là sự giàu có vật chất, mà còn là trách nhiệm chăm sóc gia đình khi cha qua đời.
- Quyền tư tế của gia tộc: Trong thời kỳ đầu, trưởng nam đại diện cho gia đình trong các nghi thức thờ phượng và dâng tế lễ.
- Quyền cai trị và sự chúc phước: Người mang quyền trưởng nam sẽ kế thừa sự chúc phước đặc biệt từ người cha, thường liên quan đến giao ước và lời hứa của Đức Chúa Trời (chẳng hạn như giao ước với Áp-ra-ham). Đây là quyền được nối dõi và trở nên tổ phụ của một dân tộc.
Tuy nhiên, Kinh Thánh cho thấy một nguyên tắc nổi bật: **Đức Chúa Trời thường không chọn theo thứ tự tự nhiên.** Ngài vượt trên văn hóa để thiết lập chủ quyền tuyệt đối của Ngài trong việc lựa chọn người kế thừa lời hứa. Điều này bắt đầu từ việc Chúa chọn Sết thay vì Ca-in (dù Ca-in là con đầu lòng), chọn Sem thay vì Gia-phết (Sáng Thế Ký 10:21), và đỉnh điểm là các câu chuyện về Y-sác, Gia-cốp, và các con trai của Gia-cốp.
1. Ê-sau Và Gia-cốp: Sự Khinh Dể Và Sự Khao Khát
Câu chuyện song sinh này là minh họa sống động nhất về quyền trưởng nam (Sáng Thế Ký 25:29-34). Ê-sau, con trai đầu lòng, đã “khinh quyền trưởng nam” (câu 34). Từ “khinh” trong tiếng Hê-bơ-rơ (בָּזָה “bazah”) mang nghĩa coi thường, xem nhẹ, khinh miệt. Ông đã đánh đổi một phước hạnh vĩnh cửu (lời hứa giao ước) để thỏa mãn một cơn đói tạm thời. Ngược lại, Gia-cốp, dù có những toan tính sai lầm, lại nhận ra giá trị thuộc linh của quyền trưởng nam và khao khát nó. Hành động của Gia-cốp không được biện minh, nhưng nó cho thấy **sự khao khát được ở trong giao ước và lời hứa của Đức Chúa Trời là điều quý giá.** Sự lựa chọn của Đức Chúa Trời dành cho Gia-cốp (Rô-ma 9:10-13) nhấn mạnh chủ quyền ân điển của Ngài, không dựa trên việc làm hay thứ tự sinh, nhưng dựa trên ý muốn và sự kêu gọi của Ngài.
2. Ru-bên Và Sự Mất Quyền Trưởng Nam:
Ru-bên là con đầu lòng của Gia-cốp, nhưng vì phạm tội loạn luân với vợ lẽ của cha (Sáng Thế Ký 35:22; 49:3-4), ông đã đánh mất địa vị trưởng nam. Quyền trưởng nam này đã được chia cho các em: **Quyền tư tế** chuyển cho Lê-vi (về sau là cả chi phái), **quyền cai trị** chuyển cho Giu-đa (và từ dòng dõi Giu-đa sẽ ra Đấng Mết-si-a), và **phần gia tài gấp đôi** chuyển cho Giô-sép thông qua hai con trai là Ma-na-se và Ép-ra-im (I Sử Ký 5:1-2). Bài học ở đây thật rõ ràng: **đặc quyền thuộc linh đi kèm với trách nhiệm đạo đức.** Sự bất khiết có thể làm mất đi những phước hạnh và chức vụ lớn lao.
3. Con Trai Đầu Lòng Và Sự Chuộc Tội:
Một khía cạnh thần học then chốt khác của “trưởng nam” là sự liên hệ đến **sự chết và sự chuộc tội**. Trong biến cố Xuất Ê-díp-tô, Đức Chúa Trời đã giáng tai vạ trên mọi con đầu lòng của người Ê-díp-tô, trong khi con đầu lòng của Y-sơ-ra-ên được cứu chuộc nhờ huyết của chiên con bôi trên thanh cửa (Xuất Ê-díp-tô 12:12-13). Sau đó, Ngài phán: “Ta đã biệt riêng ra thánh cho ta hết thảy con đầu lòng” (Xuất Ê-díp-tô 13:2). Điều này thiết lập nguyên tắc: **Con đầu lòng thuộc về Đức Chúa Trời, và cần được chuộc lại.** Chi phái Lê-vi sau đó được chọn thay thế cho các con đầu lòng để phục vụ Đền Tạm (Dân Số Ký 3:12-13, 40-41). Đây là một hình bóng tuyệt vời về Chúa Giê-xu, là Con Đầu Lòng, thuộc trọn về Đức Chúa Trời, và chính Ngài sẽ trở nên của lễ chuộc tội cho muôn dân.
Tân Ước mặc khải trọn vẹn ý nghĩa thuộc linh của quyền trưởng nam, và tất cả đều hội tụ trong thân vị của Chúa Giê-xu Christ.
1. Giê-xu, Con Đầu Lòng Của Đức Chúa Trời Và Của Ma-ri:
Ngài được gọi là “Con đầu lòng” (πρωτότοκος “prototokos”) của Ma-ri (Ma-thi-ơ 1:25; Lu-ca 2:7), khẳng định nhân tính thật của Ngài. Quan trọng hơn, Ngài là “Con đầu lòng của Đức Chúa Trời” (Rô-ma 8:29; Cô-lô-se 1:15, 18; Hê-bơ-rơ 1:6). Từ Hy Lạp πρωτότοκος ở đây không chỉ nhấn mạnh thứ tự thời gian (dù Ngài có trước mọi loài thọ tạo – Cô-lô-se 1:17), mà quan trọng hơn là **địa vị tối cao, quyền tể trị và quyền thừa kế.** “Vì ấy là ý tốt của Cha ta, muốn cho mọi sự giàu có ở nơi Con Ngài” (Cô-lô-se 1:19). Chúa Giê-xu thừa hưởng trọn vẹn “gia tài gấp đôi” – tức là mọi quyền cai trị trên trời dưới đất (Ma-thi-ơ 28:18).
2. Giê-xu, Trưởng Tử Giữa Vô Số Anh Em:
Rô-ma 8:29 chép: “Vì những kẻ Ngài đã biết trước, thì Ngài cũng đã định sẵn để nên giống như hình bóng Con Ngài, hầu cho Con nầy được làm Con cả (πρωτότοκος) ở giữa nhiều anh em.” Đây là một mặc khải vĩ đại! Chúa Giê-xu, với tư cách là Trưởng Nam, đã đi vào sự chết và sống lại, để **phá vỡ quyền lực của sự chết** (Hê-bơ-rơ 2:14-15), và mở đường cho tất cả những ai tin nhận Ngài trở nên “con cái Đức Chúa Trời” (Giăng 1:12). Quyền trưởng nam của Ngài không phải là sự độc quyền, mà là để Ngài có thể chia sẻ sự thừa kế đó với chúng ta – “kẻ đồng kế tưởng với Đấng Christ” (Rô-ma 8:17). Huyết Ngài đã chuộc chúng ta, những “con đầu lòng” thuộc linh, khỏi sự chết đời đời.
Từ những phân tích trên, chúng ta rút ra những bài học và ứng dụng thiết thực:
1. Đừng Khinh Dể Quyền Trưởng Nam Thuộc Linh Của Chúng Ta Trong Đấng Christ:
Như Ê-sau khinh thường quyền trưởng nam, ngày nay nhiều Cơ Đốc nhân có thể coi thường những phước hạnh cao quý mình đang có: **sự cứu rỗi, địa vị con cái Chúa, Thánh Linh làm ấn chứng, lời hứa về cơ nghiệp đời đời.** Chúng ta dễ dàng đánh đổi những điều này cho những thú vui, công việc, hay mối quan hệ tạm bợ của thế gian. Hãy học theo Gia-cốp, **khát khao và trân quý những phước hạnh thuộc linh** hơn mọi thứ trên đời (Phi-líp 3:8).
2. Sống Xứng Đáng Với Địa Vị “Con Đầu Lòng” Được Ban Cho:
Chúng ta được gọi là “Hội thánh của Con Đầu Lòng” (Hê-bơ-rơ 12:23). Đây vừa là một đặc ân, vừa là một trách nhiệm. Như Ru-bên đã đánh mất đặc quyền vì tội lỗi, chúng ta được cảnh báo phải sống thánh khiết, gìn giữ mối tương giao với Chúa. “Hãy đi ra… khỏi giữa chúng nó… chớ đụng đến đồ ô uế” (II Cô-rinh-tô 6:17).
3. Nhận Biết Và Vâng Phục Quyền Tể Trị Của Đấng Trưởng Nam Giê-xu:
Trong gia đình của Đức Chúa Trời, Chúa Giê-xu có địa vị tối cao. Mọi sự trong Hội Thánh, gia đình, và đời sống cá nhân phải tôn Ngài làm Chủ, làm Đầu (Ê-phê-sô 1:22; Cô-lô-se 1:18). Sự vâng phục này mang lại trật tự và phước hạnh.
4. An Nghỉ Trong Sự Chuộc Tội Trọn Vẹn Của Đấng Christ:
Chúng ta không cần phải “đánh cắp” phước lành như Gia-cốp, hay cố gắng tự chuộc mình. Chúa Giê-xu, là Con Đầu Lòng, đã dâng chính mình Ngài làm giá chuộc một lần đủ cả. Chúng ta được cứu, được thánh hóa, và được thừa kế hoàn toàn bởi ân điển, qua đức tin (Ê-phê-sô 2:8-9). Hãy sống và phục vụ trong sự biết ơn và tự do này.
Quyền trưởng nam trong Kinh Thánh là một chủ đề phong phú, tiến triển từ một phong tục văn hóa đến một nguyên lý thuộc linh, và cuối cùng được làm trọn vẹn trong con người và công việc của Chúa Giê-xu Christ. Ngài là Trưởng Nam duy nhất xứng đáng, đã trung tín giữ trọn địa vị và trách nhiệm, đã hi sinh mạng sống để chuộc tội, và đã sống lại để trở nên “Đầu” của một gia đình mới – gồm vô số những người con được tái sinh. Lời mời gọi dành cho mỗi chúng ta ngày nay là: Hãy đừng khinh dể, nhưng hãy trân trọng địa vị con cái cao quý mà chúng ta đã nhận được trong Ngài; hãy sống xứng đáng với ơn gọi đó; và trên hết, hãy luôn tôn thờ Đấng Trưởng Nam vinh hiển, là Chúa Giê-xu Christ, Đấng muôn vật phải phục xuống. “Lại cho khi nào Ngài đưa Con đầu lòng vào thế gian, thì phán: Mọi thiên sứ của Đức Chúa Trời thờ lạy Ngài” (Hê-bơ-rơ 1:6).