Chúa Giê-su có thực sự muốn chúng ta móc mắt, chặt tay theo nghĩa đen trong Ma-thi-ơ 5:29-30 không?
Lời tuyên bố của Chúa Giê-su Christ trong Bài Giảng Trên Núi, được ghi lại tại Ma-thi-ơ 5:29-30, thường gây ra sự bối rối, thậm chí sốc, cho nhiều độc giả Kinh Thánh: "Nếu con mắt bên hữu xui cho ngươi phạm tội, thì hãy móc mà quăng nó cho xa ngươi đi; vì thà chịu một phần thân thể ngươi phải hư, còn hơn là cả thân thể bị ném vào địa ngục. Lại nếu tay hữu xui cho ngươi phạm tội, thì hãy chặt mà quăng nó cho xa ngươi đi; vì thà chịu một phần thân thể ngươi phải hư, còn hơn là cả thân thể bị sa vào địa ngục." (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu hỏi đặt ra là: Đây có phải là một mệnh lệnh theo nghĩa đen về việc tự hủy hoại thân thể hay không? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá ngữ cảnh, văn phong, ý nghĩa từ nguyên Hy Lạp, và thần học đằng sau câu Kinh Thánh then chốt này.
Trước khi đi vào phân tích câu 29-30, chúng ta phải đặt nó vào dòng chảy của Ma-thi-ơ chương 5. Chúa Giê-su đang trình bày một loạt các phản đề: "Các ngươi có nghe lời phán... Nhưng ta phán cho các ngươi..." (Ma-thi-ơ 5:21-22, 27-28). Ngài không phủ nhận luật pháp (Môi-se) nhưng đào sâu nó đến tận gốc rễ, từ hành vi bên ngoài chuyển vào tấm lòng và động cơ bên trong. Từ việc "chớ giết người" đến "chớ giận" (c.22); từ "chớ phạm tội tà dâm" đến "chớ ham muốn" (c.28). Chúa Giê-su đang vạch trần tiêu chuẩn hoàn toàn thánh khiết của Đức Chúa Trời, vượt xa sự tuân thủ nghi lễ bề ngoài. Câu 28 là then chốt: "Song ta nói cùng các ngươi: Hễ ai ngó đàn bà mà động tình tham muốn, thì trong lòng đã phạm tội tà dâm cùng người rồi." Ngay sau tuyên bố này, Chúa Giê-su đưa ra lời cảnh báo nghiêm túc về "con mắt" và "tay hữu". Vậy, vấn đề không dừng ở hành động tà dâm, mà ở nguồn cơn của tội lỗi phát xuất từ bên trong (Mác 7:21-23).
Trong văn chương Do Thái và lời giảng dạy của các Rab-bi, phép cường điệu (hyperbole) là một phương pháp sư phạm phổ biến để nhấn mạnh một điểm quan trọng. Đây không phải là lời hướng dẫn theo nghĩa đen, mà là một cách nói gây ấn tượng mạnh để khắc sâu một chân lý thuộc linh. Chúng ta thấy Chúa Giê-su sử dụng phong cách này ở những chỗ khác: "Con lạc đà chui qua lỗ kim còn dễ hơn..." (Ma-thi-ơ 19:24), hay "Hãy yêu kẻ thù nghịch và cầu nguyện cho kẻ bắt bớ các ngươi" (Ma-thi-ơ 5:44). Mục đích là gây sốc để lắng nghe và suy ngẫm.
Xét về từ nguyên Hy Lạp:
- "Móc" (exaireō - ἐξαίρω): nghĩa là "lấy ra", "nhổ bật đi".
- "Chặt" (apokoptō - ἀποκόπτω): nghĩa là "cắt đứt", "chặt bỏ".
Vậy thì, ý nghĩa thuộc linh đằng sau hình ảnh sống động này là gì? Chúa Giê-su đang dạy về sự thánh khiết cá nhân và tính nghiêm trọng của tội lỗi. Thông điệp chính: Hãy đối xử với tội lỗi một cách nghiêm túc và triệt để đến mức bạn sẵn sàng từ bỏ bất cứ điều gì – dù quý giá hay tiện nghi – để tránh sa vào sự phạm tội và hậu quả đời đời của nó.
1. Nguyên tắc "Thà... Hơn": Chúa Giê-su đưa ra một phép so sánh cấp thiết: thà mất một phần (mắt, tay) CÒN HƠN mất toàn bộ (cả thân thể trong địa ngục). Đây không phải là sự cổ vũ tự hành xác, mà là một bài toán thuộc linh về giá trị. Điều gì quý giá hơn: sự vui thú tội lỗi tạm bợ do mắt nhìn và tay thực hiện, hay sự sống đời đời trong mối tương giao với Đức Chúa Trời? Câu trả lời phải là sự sống đời đời.
2. Tội lỗi bắt nguồn từ tấm lòng: Móc mắt vật lý không giải quyết được vấn đề của lòng tham dục. Một người mù vẫn có thể phạm tội tà dâm trong tư tưởng. Chúa Giê-su đã chỉ rõ nguồn cơn: "Vì từ nơi lòng mà ra những ác tưởng" (Ma-thi-ơ 15:19). Vậy, "móc mắt" và "chặt tay" thuộc linh là quyết tâm dứt khoát loại bỏ những dịp tội, những thói quen, những mối quan hệ, hay bất cứ thứ gì dù quý giá như "mắt phải" hay "tay hữu" (tượng trưng cho thứ quý giá nhất) nhưng lại khiến chúng ta vấp phạm.
3. Song song với Mác 9:43-47: Phân đoạn song song này mở rộng thêm hình ảnh "chân" và nhấn mạnh hơn vào hậu quả: "và vào sự sống mà chân bị què, còn hơn là đủ cả hai chân mà bị quăng vào địa ngục" (Mác 9:45). Lời lặp lại này củng cố ý nghĩa nguyên tắc chứ không phải mệnh lệnh theo nghĩa đen.
Làm thế nào để chúng ta "móc mắt, chặt tay" một cách thực tế trong đời sống hằng ngày? Đây không phải là chủ nghĩa khổ hạnh, mà là sự khôn ngoan thuộc linh trong việc quản lý đời sống mình.
1. Về "Con mắt" - Kỷ luật trong điều chúng ta nhìn ngắm:
- Phương tiện truyền thông & giải trí: Có cần "cắt bỏ" (tắt, xóa, không xem) một ứng dụng mạng xã hội, một kênh truyền hình, một trang web, hay một thể loại phim ảnh nào đó vì nó liên tục khơi gợi lòng tham dục, sự so sánh, hay lòng tham lam không? (Thi Thiên 101:3 - "Tôi chẳng sẽ để vật gì đê mê trước mặt tôi").
- Ánh mắt và tư tưởng: Trong các mối quan hệ, chúng ta có chủ động "quay đi" và hướng tâm trí về sự thánh khiết khi có những tư tưởng không trong sạch nảy sinh không? (Gióp 31:1).
2. Về "Bàn tay" - Kỷ luật trong điều chúng ta làm và tiếp cận:
- Thói quen và hành vi: Có cần "chặt bỏ" một thói quen nào đó (như lướt web vô độ, chơi game quá đà, mua sắm bốc đồng) vì nó đang kiểm soát và đưa chúng ta xa Chúa không? (1 Cô-rinh-tô 6:12).
- Môi trường và quan hệ: Có cần dứt khoát thay đổi môi trường sống, công việc, hoặc thiết lập ranh giới lành mạnh trong một mối quan hệ nào đó (dù đau đớn như "chặt tay") vì nó liên tục lôi kéo chúng ta vào tội lỗi không? (1 Cô-rinh-tô 15:33 - "Hãy tránh bạn xấu").
3. Sức mạnh đến từ Đấng Christ và cộng đồng: Chúng ta không thực hiện sự "cắt bỏ" này bằng sức riêng. Chính Thánh Linh Đức Chúa Trời mới có quyền năng biến đổi tấm lòng (Ê-xê-chi-ên 36:26). Sự nhóm lại, tính trách nhiệm với anh em trong Hội Thánh là phương tiện quan trọng để giúp chúng ta sống kỷ luật (Ga-la-ti 6:1-2, Hê-bơ-rơ 10:24-25).
Chúa Giê-su không kêu gọi chúng ta hủy hoại thân thể – là đền thờ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 6:19). Ngài đang sử dụng một hình ảnh mạnh mẽ, gây sốc để đánh thức chúng ta khỏi sự dửng dưng với tội lỗi. Thông điệp của Ma-thi-ơ 5:29-30 là:
HÃY SỐNG MỘT ĐỜI SỐNG TRIỆT ĐỂ VÌ SỰ THÁNH KHIẾT.
Sự triệt để này xuất phát từ nhận thức về tình yêu cứu chuộc của Chúa và giá trị vô hạn của linh hồn đời đời. Nó là một lời kêu gọi hành động quyết liệt, khôn ngoan để bảo vệ mối tương giao quý giá nhất của chúng ta với Đức Chúa Trời. Thay vì tập trung vào việc cắt xén thân thể, chúng ta được mời gọi mặc lấy người mới, "là người đã được dựng nên theo hình ảnh Đức Chúa Trời trong sự công bình và sự thánh sạch của lẽ thật" (Ê-phê-sô 4:24). Khi tấm lòng được Đấng Christ biến đổi, thì con mắt và bàn tay cũng sẽ tự nhiên trở nên công cụ cho sự vinh hiển của Ngài.
“Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới.” (2 Cô-rinh-tô 5:17)