Được biến đổi bởi sự đổi mới của tâm trí có ý nghĩa gì?

Trong hành trình đức tin, một trong những mệnh lệnh quan trọng và thách thức nhất mà Kinh Thánh đặt ra cho Cơ Đốc nhân là: “Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm trí mình” (Rô-ma 12:2). Cụm từ “biến hóa bởi sự đổi mới của tâm trí” không chỉ là một lời khuyên đạo đức, mà là một tiến trình thuộc linh sâu sắc, một sự chuyển hóa căn bản từ bên trong, được Đức Chúa Trời thực hiện và đòi hỏi sự đáp trả tích cực của chúng ta. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa thần học, quy trình thực tiễn và kết quả biến đổi của mệnh lệnh nền tảng này.

Trọng tâm của khái niệm này nằm ở Rô-ma 12:2. Để hiểu trọn vẹn, chúng ta cần phân tích từ ngữ trong nguyên văn Hy Lạp:

• “Biến hóa” (Hy Lạp: μεταμορφόω - metamorphoō): Từ này không chỉ nói đến sự thay đổi bề ngoài, mà là sự biến đổi từ bên trong ra ngoài, một sự thay đổi về hình dạng, bản chất. Nó cùng gốc với từ “metamorphosis” (sự biến thái) trong tiếng Anh, mô tả quá trình một con sâu biến thành bướm. Trong Tân Ước, từ này cũng được dùng để mô tả sự biến hóa của Chúa Giê-xu trên núi (Ma-thi-ơ 17:2 - Mác 9:2), cho thấy sự bày tỏ vinh hiển thật từ bên trong Ngài. Vậy, sự “biến hóa” của chúng ta là để bày tỏ bản chất mới, bản chất của Đấng Christ trong chúng ta (Ga-la-ti 2:20).
• “Đổi mới” (Hy Lạp: ἀνακαίνωσις - anakainōsis): Từ này bắt nguồn từ kainos, nghĩa là “mới” về chất lượng, tươi mới, khác biệt với cái cũ. Nó không phải là sự tân trang (neos - mới về thời gian) mà là một sự đổi mới triệt để về bản chất. Sự đổi mới này là một hành động liên tục, một tiến trình đang tiếp diễn. Sứ đồ Phao-lô cũng dùng từ này trong Tít 3:5, nói về sự “đổi mới bởi Đức Thánh Linh”.
• “Tâm trí” (Hy Lạp: νοῦς - nous): Không chỉ là bộ óc suy nghĩ, mà là trung tâm của nhận thức, sự hiểu biết, lý trí, ý chí, và thái độ. Nó là “bộ chỉ huy” của toàn bộ con người. Một tâm trí được đổi mới sẽ dẫn dắt mọi hành động, quyết định và cảm xúc.

Như vậy, câu Kinh Thánh có thể được hiểu sâu hơn: “Hãy để cho bản thể bên trong của bạn được biến đổi một cách triệt để (từ sâu bên trong ra ngoài) thông qua một tiến trình đổi mới liên tục về trung tâm nhận thức và suy nghĩ của bạn.” Tiến trình này đối lập với việc “làm theo đời nầy” – tức là khuôn mẫu suy nghĩ và hành xử của thế gian không được Chúa chuộc.

Để thấy sự cấp thiết của mệnh lệnh này, chúng ta phải hiểu tình trạng tự nhiên của tâm trí con người sau sự sa ngã. Kinh Thánh mô tả:

• Tâm trí bị hư hoại và đui mù thuộc linh: “...và hư tâm mình đi, sự ngu dốt ở trong họ, và lòng họ cứng cỏi, nên họ bị mờ tối trong sự hiểu biết, xa cách sự sống của Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 4:17-18). Từ “hư tâm” (Hy Lạp: mataiotēs) chỉ sự trống rỗng, hư không, vô ích.
• Tâm trí thù nghịch với Đức Chúa Trời: “Vả, tâm tánh xác thịt là sự thù nghịch với Đức Chúa Trời; bởi nó không phục dưới luật pháp Đức Chúa Trời, lại cũng không thể phục được” (Rô-ma 8:7). Tâm trí tự nhiên không thể vui vẻ thuận phục hay hiểu đường lối Ngài.
• Bị ma quỉ làm mù: “...những kẻ chẳng tin, chúa đời nầy đã làm mù lòng họ, hầu cho họ không trông thấy sự vinh hiển chói lói của Tin Lành Đấng Christ” (2 Cô-rinh-tô 4:4).

Do đó, ngay cả khi đã được tái sinh (Giăng 3:3), một Cơ Đốc nhân vẫn mang theo những khuôn mẫu suy nghĩ cũ, những “lập trình” sai lầm từ thế gian và xác thịt. Sự cứu rỗi ban cho chúng ta một bản chất mới (2 Cô-rinh-tô 5:17), nhưng tâm trí cần được “lập trình lại” bằng Lời Chúa để đồng bộ với bản chất mới đó.

Sự đổi mới tâm trí không phải là kết quả của nỗ lực tự cải thiện bản thân. Đó là công việc của Đức Thánh Linh qua phương tiện là Lời Chúa, với sự hợp tác của chúng ta.

1. Phương Tiện: Lời của Đức Chúa Trời. Lời Chúa là “thanh gươm của Đức Thánh Linh” (Ê-phê-sô 6:17), có quyền năng xét đoán, cắt bỏ và chữa lành. Chúa Giê-xu cầu nguyện: “Xin lấy lẽ thật khiến họ nên thánh; lời Chúa tức là lẽ thật” (Giăng 17:17). Lẽ thật của Đức Chúa Trời đối nghịch với sự dối trá của thế gian và ma quỉ, nó là công cụ để rửa sạch tâm trí chúng ta (Ê-phê-sô 5:26).
2. Động Lực: Đức Thánh Linh. Chính Đức Thánh Linh, Đấng ngự trong chúng ta, sử dụng Lời Chúa để soi sáng, dạy dỗ và hướng dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Ngài là Đấng ban sự sống cho chữ nghĩa (2 Cô-rinh-tô 3:6).
3. Sự Hợp Tác Của Chúng Ta: Sự Giao Phó và Vâng Phục. Chúng ta phải chủ động “nhận lấy” (Gia-cơ 1:21) và “giấu” Lời Chúa trong lòng (Thi thiên 119:11). Điều này đòi hỏi kỷ luật trong việc đọc, suy ngẫm, học thuộc và nghiên cứu Kinh Thánh.

Phao-lô mô tả chiến trường này trong 2 Cô-rinh-tô 10:4-5: “Vì khí giới mà chúng tôi dùng để chiến tranh là không phải thuộc về xác thịt đâu, bèn là bởi quyền năng của Đức Chúa Trời, có sức mạnh để đạp đổ các đồn lũy... và hạ các ý tưởng tự cao nổi lên nghịch cùng sự hiểu biết Đức Chúa Trời, và bắt hết các ý tưởng làm tôi vâng phục Đấng Christ.” “Các ý tưởng” (Hy Lạp: noēma) chính là sản phẩm của nous (tâm trí). Chúng ta phải tích cực bắt giữ mọi suy nghĩ, đem nó so sánh với lẽ thật của Đấng Christ, và từ chối những gì nghịch lại.

Làm thế nào để áp dụng điều này một cách cụ thể?

• 1. Tắm mình trong Lời Chúa cách có hệ thống: Không chỉ đọc lướt, mà nghiền ngẫm (Giô-suê 1:8). Hãy đặt câu hỏi: Đoạn Kinh Thánh này bày tỏ bản tính, ý muốn và đường lối nào của Đức Chúa Trời? Nó phơi bày sự dối trá nào trong tư tưởng tôi? Nó kêu gọi tôi tin và vâng lời điều gì?
• 2. Cầu nguyện với Lời Chúa: Dùng Kinh Thánh làm nội dung cầu nguyện. Xin Chúa làm cho Lời Ngài trở nên sống động và áp dụng vào những tình huống cụ thể trong đời sống bạn.
• 3. Lựa chọn điều để suy nghĩ: Phi-líp 4:8 đưa ra “bộ lọc” cho tâm trí: “Hỡi anh em, những sự chân thật, đáng tôn, công bình, thanh sạch, đáng yêu chuộng, đáng khen ngợi... thì anh em phải nghĩ đến.” Hãy chủ động hướng sự chú ý của tâm trí vào những điều này, thay vì để nó trôi dạt theo dòng tin tức, giải trí tiêu cực của thế gian.
• 4. Vâng lời trong những điều nhỏ: Sự đổi mới tâm trí được chứng minh và củng cố qua hành động vâng lời. Khi bạn đọc được một mệnh lệnh (thí dụ: “Hãy chúc phước cho kẻ rủa sả mình” – Rô-ma 12:14), và bạn chọn vâng theo dù trái với cảm xúc tự nhiên, tâm trí bạn đang được đổi mới.
• 5. Trong cộng đồng Hội Thánh: Giao tiếp với các tín hữu trưởng thành khác giúp chúng ta được sửa dạy, khích lệ và có góc nhìn đúng đắn (Châm ngôn 27:17).

Sự biến đổi bởi đổi mới tâm trí không kết thúc ở chính nó. Rô-ma 12:2 cho biết mục đích: “để thử cho biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời là thể nào.”

1. Nhận Biết Ý Muốn Toàn Hảo của Đức Chúa Trời: Một tâm trí đã được Lời Chúa uốn nắn sẽ có khả năng nhận biết, phân biệt và yêu mến ý muốn của Chúa. Sự phân biệt thuộc linh trở nên sắc bén (Hê-bơ-rơ 5:14).
2. Đời Sống Được Biến Đổi: Hành vi, lời nói, thói quen, các mối quan hệ dần dần thay đổi để phản ánh bản chất của Đấng Christ. Đây là bông trái của Đức Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23).
3. Bình An và Sức Mạnh Nội Tâm: “Đức Chúa Trời của sự bình an sẽ ở cùng anh em” (Phi-líp 4:9). Một tâm trí tập trung vào Chúa và lẽ thật của Ngài sẽ được Ngài gìn giữ trong sự bình an (Ê-sai 26:3).
4. Sự Tự Do Thật: Chúng ta được giải phóng khỏi những khuôn mẫu nô lệ của tội lỗi, sự sợ hãi, thành kiến và sự lừa dối (Giăng 8:32).

Sự đổi mới tâm trí là một mệnh lệnh, một lời hứa, và cũng là một tiến trình suốt đời của mỗi Cơ Đốc nhân. Đó không phải là việc tích lũy kiến thức Kinh Thánh khô khan, mà là để cho Lẽ Thật hằng sống của Đức Chúa Trời, qua thánh Linh Ngài, thấm nhuần, rửa sạch, định hình và chi phối mọi góc của tâm trí chúng ta. Khi tâm trí được đổi mới, toàn bộ đời sống chúng ta sẽ kinh nghiệm sự biến hóa kỳ diệu, từng bước một trở nên giống hình ảnh Con Ngài là Chúa Giê-xu Christ (Rô-ma 8:29). Hãy bắt đầu và kiên trì trong tiến trình thánh này, với lòng tin cậy rằng “Đấng đã khởi làm việc lành trong anh em... sẽ làm trọn hết cho đến ngày của Đức Chúa Jêsus Christ” (Phi-líp 1:6).

“Hãy mặc lấy người mới, là người đã được dựng nên theo hình ảnh Đức Chúa Trời, trong sự công bình và sự thánh sạch của lẽ thật.” (Ê-phê-sô 4:24)