Dấu Lạ Của Giô-na
Trong hành trình đức tin, có những dấu lạ và dấu kỳ được Đức Chúa Trời ban cho để xác nhận lời Ngài và củng cố đức tin của con dân Ngài. Trong số đó, “dấu lạ của Giô-na” được chính Chúa Giê-xu Christ tuyên bố là dấu lạ lớn lao và đầy đủ thẩm quyền nhất cho thế hệ của Ngài và cho mọi thời đại. Vậy, dấu lạ ấy là gì, mang ý nghĩa thần học sâu sắc nào, và áp dụng thế nào cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá dấu lạ đặc biệt này qua lăng kính Kinh Thánh, ngôn ngữ gốc và thần học Tin Lành.
Dấu lạ của Giô-na được Chúa Giê-xu trực tiếp đề cập trong ba phân đoạn song quan: Ma-thi-ơ 12:38-42; 16:1-4 và Lu-ca 11:29-32. Đây là những lời đáp lại yêu cầu của các thầy thông giáo và người Pha-ri-si: “Thưa Thầy, chúng tôi muốn xem Thầy làm một dấu lạ” (Ma-thi-ơ 12:38). Họ đòi hỏi một phép lạ từ trời (“ semeion ek tou ouranou ” – σημεῖον ἐκ τοῦ οὐρανοῦ) để thử Ngài, thể hiện thái độ hoài nghi và cứng lòng.
Chúa Giê-xu đáp lại bằng một lời tuyên bố long trọng: “Hỡi dòng dõi gian ác và tà dâm, họ xin một dấu lạ, nhưng sẽ chẳng cho dấu lạ nào khác ngoài dấu lạ của đấng tiên tri Giô-na” (Ma-thi-ơ 12:39). Trong nguyên ngữ Hy Lạp, từ “dấu lạ” là semeion (σημεῖον), không chỉ là phép lạ (dunamis) mà còn mang nghĩa một “dấu chỉ”, một “điểm báo” mang tính tiên tri và mặc khải. Chúa Giê-xu khẳng định chỉ có MỘT dấu lạ duy nhất được ban cho họ: dấu lạ của Giô-na.
Ngài giải thích tiếp: “Vì Giô-na đã bị ở trong bụng cá lớn ba ngày ba đêm thể nào, Con người cũng sẽ bị ở trong lòng đất ba ngày ba đêm thể ấy” (Ma-thi-ơ 12:40). Đây là chìa khóa then chốt. Sự kiện Giô-na trong bụng cá là hình bóng (tupos – τύπος) cho sự kiện trung tâm của lịch sử cứu chuộc: sự chết, sự chôn và sự sống lại của Chúa Giê-xu Christ. Chúa không hứa ban một phép lạ thị giác ngoạn mục theo ý họ, mà ban chính Ngài – sự chết và phục sinh của Ngài – làm dấu lạ tối thượng.
Để hiểu trọn vẹn, chúng ta cần quay về sách Giô-na trong Cựu Ước. Tiên tri Giô-na được Chúa sai đến thành Ninive hùng mạnh nhưng gian ác để rao giảng sự đoán phạt. Ông chống nghịch, chạy trốn mặt Chúa và bị ném xuống biển. “Đức Giê-hô-va sắm sẵn một con cá lớn đặng nuốt Giô-na; Giô-na ở trong bụng cá ba ngày ba đêm” (Giô-na 1:17).
Từ ngữ Hê-bơ-rơ ở đây rất sống động. “Cá lớn” là dag gadol (דָּג גָּדוֹל). Việc Giô-na “ở trong” (בְּמֵעֶה – bemi’eh, nghĩa là “trong ruột”) cá ba ngày ba đêm là một trạng thái như đã chết, bị cách ly hoàn toàn khỏi thế giới loài người, trong chốn tối tăm sâu thẳm. Chính trong nơi đó, Giô-na đã cầu nguyện một lời cầu nguyện tuyệt vọng và hy vọng: “Tôi bị dứt khỏi trước mắt Chúa, song tôi còn ngửa xem đền thánh của Ngài” (Giô-na 2:4). Và rồi “Đức Giê-hô-va phán cùng con cá, cá bèn mửa Giô-na ra trên đất liền” (Giô-na 2:10). Sự kiện này là một sự “sống lại” theo nghĩa biểu tượng, ông được phục hồi từ cõi gần như chết để tiếp tục sứ mạng.
Chúa Giê-xu đã lấy hình ảnh này và áp dụng trực tiếp vào chính mình. “Ba ngày ba đêm” là công thức diễn tả một khoảng thời gian trọn vẹn trong cách nói Do Thái (không nhất thiết đủ 72 giờ), ám chỉ thời gian Ngài nằm trong mộ đá. Sự tương đồng rõ ràng:
1. Sự Vâng Phục Thay Thế: Giô-na là tiên tri bất tuân, bị ném xuống biển (đại diện cho sự hỗn loạn, sự chết) để cơn bão yên lặng, cứu cả tàu. Điều này bóng bảy về Chúa Giê-xu, Đầy Tớ vâng phục hoàn toàn, đã bị ném vào cơn bão của cơn thịnh nộ Đức Chúa Trời vì tội lỗi chúng ta, để ai tin Ngài thì được cứu.
2. Sự Chôn Và Sống Lại: Bụng cá là nơi chôn cất Giô-na; lòng đất là nơi chôn cất Chúa Giê-xu. Sự ra khỏi bụng cá là sự “sống lại” của Giô-na; sự ra khỏi mộ đá là sự SỐNG LẠI VINH HIỂN của Đấng Christ.
3. Mục Đích Cứu Rỗi: Giô-na sống lại để đi đến Ninive, rao giảng và cả thành ăn năn (Giô-na 3:5-10). Chúa Giê-xu sống lại để đem đến sự rao giảng Phúc Âm cho muôn dân, kêu gọi mọi người ăn năn và tin nhận để được cứu.
Vậy, dấu lạ của Giô-na chính là dấu lạ về sự phục sinh của Chúa Giê-xu Christ từ cõi chết. Đây không phải là một phép lạ tức thời để thỏa mãn tính tò mò, mà là một dấu lạ lịch sử, khách quan và có sức biến đổi đời đời.
Chúa Giê-xu còn đưa ra hai sự so sánh để nhấn mạnh tính nghiêm trọng của dấu lạ này:
1. Sự Phán Xét Của Ninive: “Đến ngày phán xét, dân thành Ni-ni-ve sẽ đứng dậy với dòng dõi nầy mà lên án nó, vì dân ấy đã nghe lời Giô-na giảng mà ăn năn; và đây nầy, có hơn Giô-na ở đây!” (Ma-thi-ơ 12:41). Dân Ninive ngoại bang đã đáp ứng với lời rao giảng đơn sơ của một tiên tri được “sống lại” từ bụng cá. Thế hệ của Chúa Giê-xu (và mọi thế hệ) được nghe chính Con Đức Chúa Trời, Đấng sẽ từ kẻ chết sống lại, rao giảng. Sự cứng lòng của họ sẽ bị đoán xét nặng nề hơn.
2. Sự Khôn Ngoan Của Nữ Vương Phương Nam: Bà đã lặn lội đường xa để nghe lời khôn ngoan của vua Sa-lô-môn. “Đây nầy, có hơn Sa-lô-môn ở đây!” (Ma-thi-ơ 12:42). Chúa Giê-xu là sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 1:24), và sự khôn ngoan tối thượng ấy được bày tỏ qua thập tự giá và sự phục sinh.
Như vậy, dấu lạ của Giô-na xác nhận:
- Thần Tính của Chúa Giê-xu: Chỉ Đức Chúa Trời mới có quyền trên sự chết và sự sống. Việc Ngài tự tiên báo và hoàn thành sự phục sinh chứng minh Ngài là Chúa.
- Uy Quyền của Lời Ngài: Lời tiên tri về sự chết và sống lại của Ngài là đáng tin cậy tuyệt đối.
- Trọng Tâm của Phúc Âm: Như Phao-lô tuyên bố: “Đấng Christ đã chịu chết vì tội lỗi chúng ta theo lời Kinh Thánh; Ngài đã bị chôn, đến ngày thứ ba, Ngài sống lại theo lời Kinh Thánh” (1 Cô-rinh-tô 15:3-4). Đây là cốt lõi của đức tin.
Dấu lạ của Giô-na không chỉ là một chân lý lịch sử hay thần học, mà là nền tảng sống động cho đời sống và chức vụ của mọi tín hữu.
1. Nền Tảng Vững Chắc Cho Đức Tin Cá Nhân: Trong một thế giới đầy hoài nghi và đòi hỏi các “bằng chứng” theo ý mình, Cơ Đốc nhân được mời gọi đặt đức tin vào dấu lạ đã được ban: sự phục sinh của Chúa Giê-xu. Đức tin của chúng ta không dựa trên triết lý trừu tượng, mà trên một biến cố lịch sử khả tín – ngôi mộ trống và Đấng Christ đã sống, được hàng trăm nhân chứng xác nhận (1 Cô-rinh-tô 15:5-8). Mỗi khi nghi ngờ, hãy nhìn lại dấu lạ của Giô-na – sự sống lại của Chúa chúng ta.
2. Động Lực Cho Sự Ăn Năn Và Đổi Mới: Phản ứng của dân Ninive là gương mẫu: họ nghe lời cảnh báo, tin Đức Chúa Trời, ăn năn và từ bỏ đường lối xấu xa (Giô-na 3:5-10). Dấu lạ phục sinh của Chúa Giê-xu là lời cảnh báo mạnh mẽ nhất về sự phán xét tương lai và cũng là lời mời gọi đầy hy vọng nhất về sự tha thứ. Mỗi ngày, chúng ta cần đáp lại ân điển ấy bằng sự ăn năn thật lòng và đổi mới tâm trí.
3. Sự Thúc Giục Trong Chức Vụ Rao Truyền Phúc Âm: Giô-na sau khi được “sống lại” đã vâng lời đi đến Ninive. Tương tự, Hội Thánh là những người đã nhận được ơn cứu rỗi nhờ sự phục sinh của Christ, được sai vào thế gian. Thông điệp của chúng ta không phải là luật lệ khô khan hay triết lý mơ hồ, mà là “Christ đã chịu chết vì tội lỗi chúng ta… và đã sống lại” (1 Cô-rinh-tô 15:3-4). Đây là quyền năng cứu rỗi cho mọi người tin (Rô-ma 1:16).
4. Hy Vọng Trước Sự Chết Và Sự Sống Lại Của Thân Thể: Sự phục sinh của Chúa Giê-xu là “trái đầu mùa” (1 Cô-rinh-tô 15:20). Dấu lạ của Giô-na bảo đảm với chúng ta rằng, cũng như Chúa đã sống lại, những ai thuộc về Ngài cũng sẽ sống lại với một thân thể vinh hiển, bất diệt (1 Cô-rinh-tô 15:42-44). Điều này an ủi chúng ta trong sự đau buồn và cho chúng ta hy vọng vững chắc về tương lai đời đời.
5. Đáp Ứng Với “Hơn Giô-na Ở Đây!”: Chúng ta có đặc ân được biết Đấng Christ, Đấng lớn hơn Giô-na, lớn hơn Sa-lô-môn. Sự đáp ứng của chúng ta với Ngài phải là sự thờ phượng, vâng phục và tôn cao Ngài trong mọi khía cạnh của cuộc sống.
Dấu lạ của Giô-na, xét cho cùng, là dấu lạ về Ân Điển và Chân Lý đến bởi Chúa Giê-xu Christ (Giăng 1:17). Đó là dấu lạ của tình yêu hy sinh, của quyền năng chiến thắng tử thần, và của lời mời gọi phổ quát đến với sự cứu rỗi. Các nhà lãnh đạo tôn giáo thời Chúa Giê-xu đòi một dấu lạ từ trời, nhưng Đức Chúa Trời đã ban một dấu lạ từ nơi sâu thẳm nhất – từ cõi chết – để đem chúng ta từ bóng tối vào nước sáng láng lạ lùng của Ngài.
Đối với chúng ta ngày nay, xin đừng tìm kiếm các dấu kỳ phép lạ theo ý riêng, nhưng hãy nhìn xem, tin cậy và rao ra dấu lạ vĩ đại duy nhất mà thế gian cần biết: Giê-xu Christ, Đấng đã chịu đóng đinh vì tội lỗi chúng ta và đã sống lại để xưng công bình cho chúng ta. Trên nền tảng vững chắc này, đời sống chúng ta sẽ được xây dựng, đức tin được vững vàng, và hy vọng được đảm bảo cho đến đời đời.