Khi nào thì được phê bình mục sư của tôi?

Trong đời sống Hội Thánh, mối quan hệ giữa tín hữu và những người lãnh đạo thuộc linh (mục sư, truyền đạo, trưởng lão) là một chủ đề quan trọng và đôi khi nhạy cảm. Một mặt, Kinh Thánh dạy chúng ta phải tôn trọng, vâng phục và nâng đỡ những người chăn bầy (Hê-bơ-rơ 13:17). Mặt khác, lịch sử Hội Thánh và ngay cả trong Tân Ước cũng ghi nhận những trường hợp người lãnh đạo sai lầm cần được sửa dạy. Vậy, khi nào thì một tín hữu được phép, thậm chí có trách nhiệm, phê bình hoặc khiển trách mục sư của mình? Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát nền tảng Kinh Thánh, phân tích các nguyên tắc, và đưa ra những áp dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc.

Trước khi bàn đến việc "phê bình", chúng ta cần hiểu thế nào về chức vụ mục sư trong Tân Ước. Từ Hy Lạp "poimēn" (mục sư) có nghĩa đen là "người chăn chiên". Chức vụ này cùng với các chức vụ khác (sứ đồ, tiên tri, giáo sư, truyền giáo) được Chúa ban cho "để các thánh đồ được trọn vẹn về công việc của chức dịch và sự gây dựng thân thể Đấng Christ" (Ê-phê-sô 4:11-12). Mục đích là để gây dựng, chứ không phải để thống trị.

Kinh Thánh dạy rõ về thái độ của hội chúng đối với người lãnh đạo:

• 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:12-13: "Hỡi anh em, chúng tôi xin anh em hãy kính trọng kẻ làm việc trong anh em, là kẻ chỉ dẫn anh em trong Chúa và sửa dạy anh em. Hãy lấy lòng rất yêu thương mà tôn trọng họ vì cớ công việc họ."
• Hê-bơ-rơ 13:17: "Hãy vâng lời kẻ dẫn anh em và chịu phục các người ấy, vì các người ấy tỉnh thức về linh hồn anh em, như kẻ phải khai trình; hầu các người ấy lấy lòng vui mừng mà làm việc, không than thở, vì ấy chẳng ích lợi gì cho anh em."

Hai phân đoạn này nhấn mạnh sự kính trọng, vâng phục và tôn trọng. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là sự vâng phục đó là tuyệt đối và vô điều kiện. Sự vâng phục cuối cùng thuộc về Đấng Christ (Công vụ 5:29). Các lãnh đạo Hội Thánh là những người đầy tớ ("diakonos"), và chính Chúa Giê-xu đã dạy: "Kẻ làm lớn hơn hết trong các ngươi, sẽ làm đầy tớ các ngươi" (Ma-thi-ơ 23:11). Một mục sư chân chính phải có tấm lòng của người đầy tớ khiêm nhường, sẵn sàng lắng nghe và học hỏi.

Việc "phê bình" ở đây không nên hiểu là sự chỉ trích tiêu cực, thiếu xây dựng, xuất phát từ sự bất mãn cá nhân. Từ Hy Lạp "elenchō" thường được dịch là "quở trách", "bẻ trách" hoặc "chỉ ra lỗi lầm" với mục đích sửa sai và phục hồi (2 Ti-mô-thê 4:2). Kinh Thánh đưa ra những tiêu chuẩn rõ ràng cho những trường hợp cần phải có sự can thiệp.

1. Sai Lầm Về Giáo Lý (Tà Giáo hoặc Sự Dạy Dỗ Sai Lạc):

Đây là lãnh vực nghiêm trọng nhất. Nếu một mục sư dạy điều nghịch lại với đức tin căn bản đã được truyền lại (ví dụ: phủ nhận thần tánh của Chúa Giê-xu, phủ nhận sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin, hay thêm bớt vào sự đầy đủ của sự chết chuộc tội của Đấng Christ), thì tín hữu có trách nhiệm phải lên tiếng.

• Ga-la-ti 1:8-9: "Nhưng nếu có ai, hoặc chính chúng tôi, hoặc thiên sứ trên trời, truyền cho anh em một Tin Lành nào khác với Tin Lành chúng tôi đã truyền cho anh em, thì người ấy đáng bị a-na-them!"
• 1 Giăng 4:1: "Hỡi kẻ rất yêu dấu, chớ tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng; vì có nhiều tiên tri giả đã hiện ra trong thiên hạ."

Sứ đồ Phao-lô cũng cảnh báo về những người sẽ dạy "giáo lý quỉ dữ" (1 Ti-mô-thê 4:1). Trong những trường hợp này, sự im lặng là đồng lõa với sự sai lầm.

2. Tội Lỗi Công Khai Và Nghiêm Trọng:

Khi một mục sư phạm tội một cách công khai và nghiêm trọng (như tà dâm, tham lam, nói dối có chủ đích, lạm dụng quyền hành), điều đó gây tổn hại lớn cho danh Chúa và Hội Thánh. Kinh Thánh có nguyên tắc rõ ràng:

• 1 Ti-mô-thê 5:19-20: "Đừng nhận một sự cáo gian nào hết nghịch cùng một trưởng lão, mà phải có hai hoặc ba người làm chứng. Kẻ phạm tội, hãy quở trách [elenchō] trước mặt mọi người, để làm cho kẻ khác sợ."

Điều đáng chú ý là câu 19 bảo vệ người lãnh đạo khỏi những lời cáo gian vô căn cứ ("đừng nhận"), nhưng câu 20 chỉ ra rằng nếu tội đã được xác minh bởi các nhân chứng, thì cần phải có sự quở trách công khai. Mục đích là sự phục hồi (Ga-la-ti 6:1) và sự trong sạch cho Hội Thánh.

3. Đời Sống Và Tính Cách Trái Với Các Tiêu Chuẩn Của Người Lãnh Đạo:

Các thư tín mục vụ liệt kê rất rõ các phẩm chất cần có của người lãnh đạo Hội Thánh (1 Ti-mô-thê 3:1-7; Tít 1:5-9). Nếu một mục sư có đời sống không gương mẫu một cách kiên trì và rõ ràng (như nóng giận không kiềm chế, ham tiền bạc, quản trị gia đình không tốt, kiêu ngạo không chịu sửa), đây là vấn đề cần được đề cập. Tuy nhiên, cần phân biệt giữa sự yếu đuối, thiếu sót thông thường của một con người và sự bất khiết, phản chứng nghiêm trọng.

4. Sự Lãnh Đạo Độc Đoán, Lạm Quyền:

Chúa Giê-xu cảnh báo rõ về tinh thần thống trị của những người lãnh đạo tôn giáo: "Các ngươi biết rằng những người cai trị các dân ngoại thì lấy quyền mà trị dân, và những người làm lớn thì lấy uy mà cai dân. Song trong các ngươi thì không như vậy" (Ma-thi-ơ 20:25-26). Nếu một mục sư sử dụng vị trí của mình để thao túng, kiểm soát, đè nén tín hữu một cách độc đoán, xem mình là "chủ" chứ không phải "đầy tớ", thì đây là dấu hiệu nguy hiểm cần được nhắc nhở từ Lời Chúa.

Ngay cả khi lý do là chính đáng, thì cách thức và tinh thần thực hiện còn quan trọng hơn. Việc này phải được thực hiện trong tình yêu thương, với mục đích phục hồi, và theo đúng trình tự Kinh Thánh.

1. Tự Xét Mình Trước (Ma-thi-ơ 7:3-5):

"Sao ngươi dòm thấy cái rác trong mắt anh em ngươi, mà chẳng thấy cây đà trong mắt mình?" Trước khi tìm cách sửa lỗi người khác, chúng ta phải cầu nguyện, xin Chúa soi sáng để thấy được động cơ của chính mình. Có phải tôi đang hành động vì lòng ghen tị, tức giận, bị tổn thương cá nhân, hay thực sự vì sự vinh hiển của Đức Chúa Trời và sự lành mạnh của Hội Thánh?

2. Cầu Nguyện Cho Người Lãnh Đạo Của Mình (1 Ti-mô-thê 2:1-2):

Hãy dành thời gian cầu nguyện cho mục sư của bạn trước, trong và sau khi xử lý vấn đề. Cầu xin Chúa thay đổi lòng người (có thể là lòng của mục sư, hoặc chính lòng của bạn).

3. Đến Gặp Riêng Với Tinh Thần Khiêm Nhường Và Yêu Thương (Ma-thi-ơ 18:15):

Nguyên tắc vàng của Chúa Giê-xu: "Nếu anh em ngươi phạm tội cùng ngươi, hãy trách người khi chỉ có ngươi với họ." Đây là bước đầu tiên bắt buộc. Tuyệt đối không nói sau lưng, than phiền với người khác, hoặc đăng đàn trên mạng xã hội. Hãy đến gặp riêng mục sư với thái độ tôn trọng, trình bày mối quan tâm của bạn một cách rõ ràng, cụ thể, dựa trên Lời Chúa (khải cảm hoặc cảm xúc cá nhân). Hãy sử dụng ngôn ngữ "tôi cảm thấy", "tôi hiểu", và đặt câu hỏi thay vì buộc tội. Mục đích là "được người ấy", tức là phục hồi mối quan hệ và con người.

4. Mang Theo Một Hoặc Hai Người (Ma-thi-ơ 18:16):

Nếu bước một không được lắng nghe và vấn đề là nghiêm trọng, bạn có thể (với sự cầu nguyện kỹ lưỡng) mời một hoặc hai người trưởng thành, khôn ngoan, có uy tín trong Hội Thánh cùng đi. Những người này không phải là "phe" của bạn, mà là những nhân chứng khách quan để giúp đỡ quá trình đối thoại, đảm bảo sự hiểu lầm được giải quyết.

5. Trình Cho Hội Thánh (Ma-thi-ơ 18:17) & Hội Đồng Trưởng Lão:

Nếu vẫn không có kết quả, và vấn đề thực sự nghiêm trọng (thuộc loại giáo lý sai hoặc tội lỗi công khai), lúc này cần trình lên Hội đồng Trưởng lão hoặc ban chấp sự của Hội Thánh. Đây là cơ cấu Chúa đặt để để giải quyết các vấn đề nội bộ (1 Cô-rinh-tô 6:1-5). Tuyệt đối không nên tự mình trở thành "quan tòa" công khai.

Tinh Thần Xuyên Suốt: Ga-la-ti 6:1: "Hỡi anh em, ví bằng có ai bị tội lỗi gì bắt phục, thì anh em là kẻ có Đức Thánh Linh, hãy lấy lòng mềm mại mà sửa họ lại; chính mình ngươi hãy giữ, e cũng bị dỗ dành chăng." Tinh thần là sửa lại (phục hồi) trong sự mềm mại, với sự tự cảnh giác về chính mình.

1. Đối Với Những Vấn Động Nhỏ, Sự Khác Biệt Cá Nhân:

Không phải điều gì cũng cần phải "phê bình". Có nhiều vấn đề thuộc về phong cách giảng dạy, phương pháp quản trị, hay sự ưu tiên mục vụ. Trong những trường hợp này, hãy thể hiện ân điển, kiên nhẫn và cầu nguyện. Hãy nhớ rằng mục sư của bạn cũng là một con người đang lớn lên trong ân điển. Hãy tập trung vào những điều cốt yếu của Phúc Âm.

2. Hãy Là Người Gây Dựng, Không Phải Kẻ Phá Đổ:

Thay vì chỉ tập trung vào những điểm tiêu cực, hãy chủ động khích lệ, cầu thay, và bày tỏ sự biết ơn đối với mục sư của bạn. Một lá thư cảm ơn chân thành, một lời cầu nguyện công khai nâng đỡ, hay sự hỗ trợ thực tế có sức mạnh gây dựng rất lớn (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:11).

3. Hiểu Rõ Cơ Cấu Của Hội Thánh Bạn:

Mỗi Hội Thánh có hiến chương và cách thức quản trị khác nhau (Hội đồng Trưởng lão, Mục sư Đoàn, Ban Chấp sự...). Hãy tìm hiểu để biết cách thức đúng đắn và có trách nhiệm để trình bày mối quan tâm của mình khi cần.

4. Nếu Tất Cả Đều Thất Bại Và Vấn Đề Nghiêm Trọng:

Nếu bạn đã thực hiện các bước trên một cách trung thực, khiêm nhường mà vấn đề không được giải quyết, và Hội Thánh đó từ chối đối diện với tội lỗi công khai hoặc giáo lý sai lầm, bạn có thể phải cầu nguyện xem xét việc rời khỏi Hội Thánh đó. Đây là bước cuối cùng, đau lòng, nhưng đôi khi cần thiết để bảo vệ đức tin của bạn và gia đình (Rô-ma 16:17; 2 Giăng 1:10-11).

Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta tôn trọng nguyên tắc "chức tư tế của mọi tín hữu" (1 Phi-e-rơ 2:9). Mỗi chúng ta có trách nhiệm cá nhân trước mặt Chúa và có Thánh Linh ngự trị để tìm hiểu Lời Ngài. Điều này cho chúng ta sự tự tin để phân biệt đúng sai. Tuy nhiên, chúng ta cũng được kêu gọi sống trong cộng đồng với tinh thần khiêm nhường, yêu thương và thuận phục.

Việc phê bình mục sư không phải là một đặc quyền để thỏa mãn sự bất mãn, mà là một trách nhiệm nặng nề và đầy yêu thương chỉ nên được thực hiện khi có lý do chính đáng, với động cơ trong sạch, theo đúng trình tự Kinh Thánh, và luôn nhắm đến mục đích tối hậu là sự vinh hiển của Đức Chúa Trời, sự lành mạnh của Hội Thánh, và sự phục hồi của người lãnh đạo.

"Mọi điều anh em làm, hãy làm trong tình yêu thương." (1 Cô-rinh-tô 16:14)

Ước mong mối quan hệ giữa người chăn và bầy chiên luôn được xây dựng trên nền tảng của lẽ thật và ân điển, dưới sự dẫn dắt của Đấng Christ - Đấng Chăn Chiên Lành.