Các luật xanh là gì?

Trong bối cảnh toàn cầu quan tâm đến sinh thái và môi trường, thuật ngữ "luật xanh" thường được hiểu là các quy định pháp lý nhằm bảo vệ hành tinh. Tuy nhiên, với tư cách là những người nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta phải đặt câu hỏi: Liệu có tồn tại một khung pháp lý hay nguyên tắc thần học nào trong Lời Đức Chúa Trời nói về trách nhiệm của con người đối với công trình sáng tạo Ngài hay không? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá các nguyên tắc nền tảng—hay có thể gọi là "các luật xanh" thần thượng—mà Kinh Thánh, đặc biệt là Cựu Ước, thiết lập, qua đó đúc kết những ứng dụng thiết thực cho đời sống tin kính của Cơ Đốc nhân ngày nay.

Mọi sự hiểu biết về trách nhiệm của con người đối với thế giới tự nhiên đều phải bắt nguồn từ những chương đầu tiên của Sáng Thế Ký. Đây không phải là một "luật" riêng lẻ, mà là mạng lệnh sáng tạo, là cốt lõi của chức phận con người.

"Rồi, Đức Chúa Trời phán rằng: Chúng ta hãy làm nên loài người như hình ta và theo tượng ta, đặng quản trị... cùng khắp cả đất. Đức Chúa Trời ban phước cho loài người và phán rằng: Hãy sinh sản thêm nhiều, làm cho đầy dẫy đất; hãy làm cho đất phục tùng, hãy quản trị... cá biển, chim trời và các vật sống hành động trên mặt đất." (Sáng Thế Ký 1:26, 28, KTHĐ 1925).

Hai động từ then chốt trong bản văn Hê-bơ-rơ định hình nên "luật xanh" nguyên thủy:

• רדה (Radah): Thường được dịch là "quản trị", "cai trị". Từ này mang sắc thái của việc cai quản có trật tự, như một vị vua cai trị vương quốc của mình. Nó không hàm ý sự bóc lột hay tàn phá, mà là sự lãnh đạo khôn ngoan, đem lại sự phồn thịnh.
• כבש (Kavash): Được dịch là "làm cho phục tùng" hoặc "chế ngự". Đây là hành động mang trật tự đến chỗ hỗn loạn, canh tác và khai phá đất đai để nó sinh hoa lợi.

Ngay sau đó, trong Sáng Thế Ký 2:15, một nhiệm vụ cụ thể hơn được giao cho A-đam: "Giê-hô-va Đức Chúa Trời đem người ở vào vườn Ê-đen để trồng và giữ vườn". Từ "giữ" trong tiếng Hê-bơ-rơ là שׁמר (Shamar), có nghĩa là "canh giữ", "bảo vệ", "gìn giữ cẩn thận". Đây là hình ảnh một người quản gia trung tín, không phải một chủ nhân độc tài. Sứ mạng quản trị (Radah) phải được thực thi với tinh thần gìn giữ (Shamar). Đây chính là cặp nguyên lý song hành tạo nên nền tảng cho mọi "luật xanh" Kinh Thánh: Quyền năng đi đôi với trách nhiệm, khai thác đi đôi với bảo tồn.

Sau sự sa ngã, mối quan hệ giữa con người và đất đai bị rạn nứt (Sáng Thế Ký 3:17-18). Tuy nhiên, trong giao ước với Y-sơ-ra-ên, Đức Chúa Trời đã ban cho một hệ thống luật pháp chi tiết, phản ánh lại ý muốn nguyên thủy của Ngài cho mối tương quan giữa con người và công trình sáng tạo. Những luật này có thể được xem là những "luật xanh" thực tiễn đầu tiên.

1. Luật Năm Sa-bát và Năm Hân Hỉ:

Luật quan trọng nhất thể hiện sự quan tâm của Đức Chúa Trời đến chính đất đai:

"Hãy truyền cho dân Y-sơ-ra-ên rằng: ... Năm thứ bảy sẽ là năm sa-bát nghỉ cho đất... ngươi chớ gieo, chớ gặt của đất tự sanh sản" (Lê-vi ký 25:2, 5).

Chu kỳ này đạt đến đỉnh điểm trong Năm Hân Hỉ (mỗi 50 năm), khi đất đai được nghỉ ngơi toàn diện và trở về nguyên chủ (Lê-vi ký 25:8-13). Nguyên tắc thần học ở đây rất sâu sắc: Đất đai thuộc về Đức Giê-hô-va (Lê-vi ký 25:23). Con người chỉ là "kẻ kiều ngụ và kẻ ở đậu". Luật này ngăn ngừa việc khai thác cạn kiệt, cho phép đất phục hồi độ màu mỡ tự nhiên, và là một bài học về đức tin—tin cậy Đức Chúa Trời sẽ cung cấp đủ trong năm thứ sáu (Lê-vi ký 25:20-22).

2. Luật về Sự Nhân Từ Đối Với Muông Thú và Cây Cối:

• Động vật: Luật cấm bắt mẹ và con cùng một lúc (Phục truyền Luật lệ Ký 22:6-7), buộc thả vật thó đạp lúa được nghỉ ngơi (Phục truyền 25:4), và lệnh cho gia súc cũng được nghỉ ngơi ngày Sa-bát (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:10) đều cho thấy sự quan tâm đến phúc lợi của loài vật. Nó dạy rằng sự nhân từ (chesed) mở rộng ra ngoài phạm vi con người.
• Thực vật: Khi vây thành đánh giặc, Y-sơ-ra-ên bị cấm chặt cây ăn trái để làm công sự (Phục truyền 20:19-20). Lý do được nêu rõ: "Vì người là cây ngoài đồng, có phải nó là người để bị ngươi vây hay sao?". Cây cối có giá trị nội tại trong hệ sinh thái của Đức Chúa Trời, không chỉ là công cụ cho con người.

3. Các Luật Vệ Sinh và Ô Uế: Nhiều luật trong sách Lê-vi về việc xử lý chất thải (Phục truyền 23:12-14), phân biệt vật thanh sạch và ô uế, không chỉ có ý nghĩa tôn giáo và sức khỏe cộng đồng, mà còn ngầm dạy về việc giữ gìn sự trong sạch của môi trường sống, ngăn ngừa ô nhiễm đất và nguồn nước.

Các tiên tri thường nối kết tội lỗi của dân sự (thờ hình tượng, bất công xã hội) với hậu quả trên đất đai. Sự bất trung thuộc linh dẫn đến sự tàn phá thuộc sinh thái.

"Đất để tang, mọi dân cư nó hao mòn; những thú đồng, chim trời, và cá biển đều bị diệt... bởi cớ dân cư nó đã phạm luật pháp, trái điều răn, và dứt bỏ giao ước đời đời." (Ê-sai 24:4-5).

Ngược lại, sự cứu chuộc mà Đức Chúa Trời hứa ban cũng mang tính toàn diện, bao gồm cả sự phục hồi của đất đai:

"Muông sói sẽ ở với chiên con... bò con và sư tử con sẽ ăn cỏ chung nhau... sẽ chẳng làm hư, phá hủy trên cả núi thánh ta." (Ê-sai 11:6, 9).

Sứ điệp rõ ràng: Sự cứu rỗi không chỉ dành cho linh hồn con người, mà cho toàn bộ công trình sáng tạo đang rên siết dưới ách của sự hư nát (Rô-ma 8:19-22).

Tân Ước không lặp lại các luật nghi lễ của Cựu Ước, nhưng làm sáng tỏ và đưa các nguyên tắc nền tảng lên một tầm cao mới trong Đấng Christ.

1. Chúa Giê-xu là Chủ của Mọi Vật: Thư Cô-lô-se tuyên bố: "Vì muôn vật đã được dựng nên trong Ngài... và muôn vật đứng vững trong Ngài" (Cô-lô-se 1:16-17). Quyền sở hữu tối thượng của Đấng Christ đối với vũ trụ củng cố quan niệm chúng ta chỉ là quản gia. Ẩn dụ về các ta-lâng (Ma-thi-ơ 25:14-30) áp dụng cho mọi nguồn lực Chúa giao, kể cả tài nguyên thiên nhiên.

2. Sự Cứu Chuộc Mang Tính Vũ Trụ: Công vụ 3:21 nói về thời kỳ "mọi vật đổi mới" (trong tiếng Hy Lạp là ἀποκατάστασις πάντων / apokatastasis panton - sự phục hồi của muôn vật). Sự phục sinh của Chúa Giê-xu là trái đầu mùa của sự sáng tạo mới (I Cô-rinh-tô 15:20), đảm bảo một tương lai cho cả trời mới đất mới (Khải Huyền 21:1).

3. Tinh Thần Quản Gia và Sự Giản Dị: Tân Ước nhấn mạnh đến đời sống giản dị, biết đủ, và thoát khỏi sự ràng buộc của vật chất (I Ti-mô-thê 6:6-8, Hê-bơ-rơ 13:5). Điều này trực tiếp chống lại tinh thần tiêu thụ và khai thác quá mức, vốn là gốc rễ của nhiều vấn đề môi trường.

Làm thế nào để chúng ta, những người tin Chúa Giê-xu, sống theo "các luật xanh" của Kinh Thánh trong thế kỷ 21?

1. Thay Đổi Nhận Thức Từ "Chủ Nhân" Sang "Quản Gia": Mọi quyết định tiêu dùng, sử dụng năng lượng, xử lý rác thải đều phải được soi xét dưới lăng kính: "Tôi có đang quản lý tài nguyên Chúa giao cách trung tín và khôn ngoan không?" Điều này đòi hỏi sự giáo dục lại tư duy, bắt đầu từ việc giảng dạy trong Hội Thánh.

2. Sống Có Chủ Ý Với Sự Giản Dị và Biết Đủ: Áp dụng nguyên tắc "đủ" từ Ma-na (Xuất Ê-díp-tô 16). Chống lại văn hóa "dùng một lần rồi bỏ". Ưu tiên mua sắm bền vững, tái sử dụng, tiết giảm, và tái chế như một hành động thờ phượng.

3. Tôn Trọng Sự Sống và Vẻ Đẹp của Công Trình Sáng Tạo: Dành thời gian ra ngoài thiên nhiên để chiêm ngưỡng (Thi Thiên 19:1), chăm sóc cây cối, vật nuôi với lòng nhân từ. Tham gia hoặc khởi xướng các dự án dọn dẹp, bảo tồn trong cộng đồng như một chứng nhân về tình yêu của Đấng Tạo Hóa.

4. Ủng Hộ Công Lý Môi Trường: Theo gương các tiên tri, lên tiếng và hành động chống lại những hành vi gây ô nhiễm, khai thác bóc lột tài nguyên một cách bất công, ảnh hưởng đến các cộng đồng nghèo nhất—những người thường chịu hậu quả nặng nề nhất.

5. Nuôi Dưỡng Hy Vọng Cánh Chung và Hành Động Hiện Tại: Chúng ta không hành động vì sợ hãi "hành tinh diệt vong", nhưng vì hy vọng chắc chắn vào sự phục hồi của muôn vật trong Đấng Christ. Hành động của chúng ta hôm nay là sự cộng tác với Thánh Linh Đức Chúa Trời, là dấu chỉ và lời tiên tri về trời mới đất mới sắp đến, và là sự quản trị trung tín khi Chúa chúng ta trở lại.

"Các luật xanh" trong Kinh Thánh không phải là một bộ luật môi trường tách rời, mà là những nguyên lý thần học sâu sắc được thể hiện qua luật pháp, lời tiên tri và sự dạy dỗ của Chúa Cứu Thế. Chúng bắt nguồn từ chân lý căn bản: Đức Chúa Trời là Chủ Sở Hữu Tối Thượng, và con người được kêu gọi để quản trị với tư cách là quản gia trung tín, nhân từ và khôn ngoan, phản chiếu hình ảnh của Ngài. Khi chúng ta sống như vậy, chúng ta không chỉ gìn giữ một hành tinh, mà chúng ta đang tham gia vào công cuộc cứu chuộc của Đức Chúa Trời, tôn vinh Ngài là Đấng Sáng Tạo, và làm chứng cho thế giới về Vương Quốc đời đời, nơi mọi sự đều được phục hồi trọn vẹn. Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhặt, với một tấm lòng lớn hướng về Chúa, vì "đất và mọi vật thuộc về Chúa" (I Cô-rinh-tô 10:26).