Kinh Thánh Nói Gì Về Việc Tán Tỉnh?
Trong xã hội đương đại, thuật ngữ “tán tỉnh” thường mang sắc thái của sự thu hút, tán dương, tìm cách lấy lòng hoặc gây ấn tượng với một người khác phái, với mục đích hướng đến một mối quan hệ lãng mạn. Tuy nhiên, Kinh Thánh không sử dụng trực tiếp từ này. Thay vào đó, Lời Chúa đưa ra những nguyên tắc vĩnh cửu, những gương mẫu cụ thể và những lời cảnh báo rõ ràng về cách thức một người nam và một người nữ nên tiếp cận, nhận biết và tiến đến hôn nhân một cách thánh khiết, vinh hiển Danh Chúa. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai thác các nguyên tắc Kinh Thánh liên quan đến giai đoạn tiền hôn nhân, từ góc nhìn thần học Tin Lành, dựa trên nền tảng của sự khôn ngoan đến từ Đấng Christ.
Để hiểu cách Kinh Thánh đề cập đến chủ đề này, trước hết phải đặt nó trong bối cảnh văn hóa. Trong Cựu Ước, hôn nhân thường được sắp đặt bởi gia đình, nhưng điều đó không loại trừ yếu tố tình cảm và sự thu hút cá nhân. Từ ngữ Hê-bơ-rơ “châ̂thar” (חָתַר) mang nghĩa tìm kiếm, vận động cho một mục đích, có thể thấy trong việc tìm kiếm một người phối ngẫu. Đức Chúa Trời, Đấng tạo dựng nên loài người có nam có nữ (Sáng Thế Ký 1:27), đã thiết lập hôn nhân và cũng quan tâm đến con đường dẫn đến đó. Ngài không tạo dựng nên những cỗ máy, nhưng là những con người có cảm xúc, trí tuệ và ý chí. Do đó, các mối quan hệ, kể cả giai đoạn đầu, cần được đặt dưới sự hướng dẫn của Lời Ngài.
Sự sa ngã đã làm bóp méo mọi mối quan hệ, biến tình yêu thánh khiết thành sự ham muốn ích kỷ, và biến sự thu hút lành mạnh thành sự cám dỗ tội lỗi. Vì vậy, Kinh Thánh không chỉ đưa ra những câu chuyện đẹp mà còn có những lời cảnh báo mạnh mẽ. Trọng tâm của mọi nguyên tắc Cơ Đốc về mối quan hệ là sự tôn cao Chúa và sự thánh hóa của con dân Ngài (1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:3-7).
Kinh Thánh ghi lại một số cách thức mà các cá nhân tiến đến với nhau, cho chúng ta những bài học quý giá.
1. Sự Chủ Động Trong Sáng Và Có Trách Nhiệm (Gương của Ê-li-ê-se và Rê-bê-ca - Sáng Thế Ký 24): Đây là một khuôn mẫu tuyệt vời. Áp-ra-ham sai đầy tớ (Ê-li-ê-se) đi tìm vợ cho Y-sác. Điểm đáng chú ý: - Mục tiêu rõ ràng: Tìm một người nữ “trong vòng bà con ta” (câu 4), thuộc về dân của Chúa. - Cầu nguyện dẫn dắt: Ê-li-ê-se cầu nguyện xin Chúa chỉ dấu hiệu cụ thể (câu 12-14). Ông tìm kiếm sự hướng dẫn thiêng liêng trước khi hành động. - Đánh giá đức tính: Dấu hiệu ông xin không phải vẻ bề ngoài, mà là lòng hiếu khách và sự chăm chỉ (xin nước, rồi tự nguyện cho cả lạc đà uống). Ông quan sát tính cách Rê-bê-ca (câu 21). - Trình bày minh bạch và tôn trọng gia đình: Ê-li-ê-se trình bày rõ mục đích, xuất thân, tài sản và nhận được sự đồng ý từ gia đình (câu 49-51). Quan trọng nhất, ông hỏi ý kiến Rê-bê-ca: “Hãy cho ta biết; ngươi có muốn đi cùng ta chăng?” (câu 57-58). Có sự đồng thuận của cá nhân và gia đình. => Nguyên tắc: Sự chủ động phải đặt trong khuôn khổ của đức tin, sự cầu nguyện, tập trung vào đức tính Cơ Đốc, và tôn trọng các mối quan hệ gia đình.
2. Sự Tự Nguyện, Tế Nhị Và Bảo Vệ Danh Tiếng (Gương của Ru-tơ và Bô-ô - Sách Ru-tơ): Ru-tơ, một góa phụ trẻ, có tình cảm với Bô-ô, một người bà con có quyền chuộc sản nghiệp. Cách nàng tiếp cận rất tế nhị và theo phong tục: - Hành động trong sự kính sợ Chúa và vâng lời: Nàng làm theo lời khuyên của Na-ô-mi, mẹ chồng (Ru-tơ 3:1-5). - Hành động tượng trưng, không tội lỗi: Việc nằm dưới chân Bô-ô nơi sân đập lúa (câu 7) là một hành động theo phong tục, biểu thị sự tìm kiếm sự bảo vệ và chuộc lại. Nó công khai nhưng không tư riêng tội lỗi. - Lời nói tôn trọng và rõ ràng: Ru-tơ nói: “Tôi là Ru-tơ, con đòi của ông; xin đắp mền trên con đòi ông, vì ông có quyền chuộc sản nghiệp” (câu 9). Lời nói thể hiện sự khiêm nhường và mục đích chính đáng. - Ưu tiên bảo vệ danh tiếng: Bô-ô đáp lại: “Ớ con gái ta, hãy chúc phước cho nàng!… Hãy ở đây ban đêm… chớ cho ai biết có người nữ vào trong sân đập lúa” (câu 10-14). Ông hành động ngay lập tức để giải quyết vấn đề theo cách công khai, hợp pháp (câu 18), bảo vệ danh tiếng cho Ru-tơ. => Nguyên tắc: Mọi hành động phải nhằm bảo vệ sự trong sáng, danh tiếng của đối phương và chính mình. Tính công khai, minh bạch và theo các kênh thích hợp là rất quan trọng.
3. Lời Cảnh Báo Về Sự Quyến Rũ Và Dâm Dục: Trong khi có những gương tốt, Kinh Thánh cũng đầy rẫy những cảnh báo về cách tiếp cận sai lầm, thường xuất phát từ lòng ham muốn xác thịt. - Châm Ngôn 5-7 là những lời cảnh báo nghiêm khắc của vua Sa-lô-môn về người nữ xa lạ và sự quyến rũ của tà dâm. Ông mô tả chi tiết sự nguy hiểm của lời nói “dịu ngọt” (Châm Ngôn 5:3) và sự tán tỉnh dẫn đến phá hoại (Châm Ngôn 7:21). - Từ Hy Lạp “proselkýō” (προσέλκυο) trong Gia-cơ 4:2 được dịch là “quyến dụ”, chỉ về sự lôi kéo bởi dục vọng. Kinh Thánh dạy: “Hãy tránh sự dâm dục” (1 Cô-rinh-tô 6:18) và “những kẻ thuộc về Đấng Christ đã đóng đinh xác thịt với tình dục và dâm dục mình trên thập tự giá rồi” (Ga-la-ti 5:24). - Sự quyến rũ bằng mắt: Gióp đã lập giao ước với mắt mình: “ta đã lập giao ước với mắt ta, mà chẳng tưởng đến một người nữ đồng trinh là thể nào?” (Gióp 31:1). Chúa Giê-xu cũng cảnh báo: “nhưng ta nói cùng các ngươi, hễ ai ngó đàn bà mà động tình tham muốn, thì trong lòng đã phạm tội tà dâm cùng nàng rồi” (Ma-thi-ơ 5:28). Điều này áp dụng cho cả hành động “tán tỉnh” với ý đồ không trong sạch.
Từ các phân đoạn trên, có thể rút ra các nguyên tắc cốt lõi:
1. Mục Đích Tối Thượng: Tôn Vinh Đức Chúa Trời. Dù là tình bạn hay đang tìm hiểu, câu hỏi đầu tiên phải là: “Mối quan hệ này có giúp tôi và người ấy trở nên giống Chúa Giê-xu hơn không?” (Rô-ma 8:29). Mục tiêu không phải là thỏa mãn cảm xúc cá nhân, mà là xây dựng một mối quan hệ phản ánh tình yêu của Đấng Christ với Hội Thánh (Ê-phê-sô 5:25-33).
2. Tính Cách Quan Trọng Hơn Ngoại Hình. Châm Ngôn 31:30 cảnh tỉnh: “Duyên là sự phỉnh dối, sắc là sự hư không; nhưng người đàn bà nào kính sợ Đức Giê-hô-va, sẽ được khen ngợi.” Sự quyến rũ thánh khiết (“charis” trong tiếng Hy Lạp) đến từ một tấm lòng khôn ngoan, dịu dàng và tin kính Chúa (1 Phi-e-rơ 3:3-4).
3. Sự Trong Sáng Và Tránh Dịp Tội. “Hãy tránh khỏi sự dâm dục” (1 Cô-rinh-tô 6:18). Điều này đòi hỏi sự thiết lập các ranh giới (boundaries) rõ ràng trong cách cư xử, nói năng, thời gian ở riêng tư, và cả trên mạng xã hội. “Chớ yêu thế gian, cũng đừng yêu các vật ở thế gian” bao gồm cả lối sống tình dục buông thả của thế gian (1 Giăng 2:15-16).
4. Sự Dẫn Dắt Của Cộng Đồng Đức Tin. Không nên đi một mình. Sự khôn ngoan đến từ việc có những người bạn, người dẫn dắt thuộc linh (môn đồ hóa) để khuyên bảo, cầu thay và cho ý kiến khách quan (Châm Ngôn 11:14, 15:22). Gia đình hai bên, nếu có thể, nên được tôn trọng và tham gia vào quá trình.
5. Tình Yêu Chân Thật, Không Ích Kỷ. Tình yêu theo Kinh Thánh (“agapē” - ἀγάπη) là yêu thương có chủ ý, vị tha, kiên nhẫn và không tìm tư lợi (1 Cô-rinh-tô 13:4-7). Một mối quan hệ bắt đầu bằng sự “tán tỉnh” chỉ nhằm thỏa mãn cái tôi, sự cô đơn, hay ham muốn xác thịt, là mối quan hệ xây trên cát. Nó phải bắt đầu và duy trì bằng tình yêu thương chân thật, sẵn sàng hy sinh vì lợi ích thuộc linh của người kia.
1. Trong Lời Nói: “Chớ có một lời dữ ra từ miệng anh em; nhưng khi đáng nói hãy nói một vài lời lành giúp ơn cho và có ích lợi cho kẻ nghe đến” (Ê-phê-sô 4:29). Lời tán dương nên chân thành, tập trung vào đức tính, sự phục vụ Chúa của người kia, thay vì chỉ tập trung vào ngoại hình theo cách gợi dục. Tránh lời nói đùa nhạy cảm, tán tỉnh qua mạng (flirt) mơ hồ, gây hiểu lầm.
2. Trong Cư Xử: Hãy đối xử với người khác phái như anh em trong Chúa, với “sự kính sợ hoàn toàn thánh sạch” (1 Ti-mô-thê 5:1-2). Hành động tôn trọng, giữ khoảng cách vật lý thích đáng, không tạo ra những tình huống cô lập, riêng tư dễ bị cám dỗ. Hãy gặp gỡ ở những nơi công cộng, có sự hiện diện của người khác khi có thể.
3. Trong Tư Tưởng: “Hãy giữ lấy cái mẫu mực của những lời lành,… mà con đã nghe nơi ta, trong đức tin và trong sự yêu thương trong Đấng Christ Jêsus” (2 Ti-mô-thê 1:13). Hãy bắt phục mọi tư tưởng tà dâm, so sánh, hay lãng mạn hóa quá mức, để tâm trí được đổi mới (Rô-ma 12:2). Thay vào đó, hãy suy ngẫm Lời Chúa và cầu nguyện.
4. Trong Mục Đích: Nếu bạn quan tâm đến một ai đó, hãy thành thật với chính mình và với Chúa: “Mối quan tâm của tôi có phải là hướng đến hôn nhân Cơ Đốc không?” Nếu có, hãy cầu nguyện, tìm kiếm sự hướng dẫn từ Chúa và Hội Thánh, sau đó tiếp cận một cách chính trực, minh bạch, với thái độ tôn trọng và sẵn sàng chấp nhận câu trả lời “không”. Đừng “tán tỉnh” chỉ để giải trí hoặc nâng cao giá trị bản thân.
5. Nếu Lỡ Đi Quá Xa: Ân điển của Chúa luôn dư dật. Nếu bạn nhận ra mình đã có những hành vi, lời nói “tán tỉnh” theo kiểu thế gian, dẫn đến tội lỗi, hãy ăn năn ngay lập tức. “Ví bằng chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta, và làm cho chúng ta sạch mọi điều gian ác” (1 Giăng 1:9). Hãy xưng tội với Chúa, tìm sự giúp đỡ từ người dẫn dắt thuộc linh, và thiết lập lại các ranh giới lành mạnh.
Kinh Thánh không cấm sự thu hút tự nhiên hay những bước đầu lành mạnh để tìm hiểu một người khác phái. Tuy nhiên, Lời Chúa kêu gọi chúng ta phải có một cuộc cách mạng trong tư duy (Rô-ma 12:2). Thay vì theo đuổi nghệ thuật “tán tỉnh” đầy tính toán và thường ẩn chứa động cơ ích kỷ của thế gian, con dân Chúa được mời gọi bước đi trong sự khôn ngoan, thánh khiết và tình yêu thương chân thật.
Mối quan hệ của chúng ta, ngay từ những bước đầu tiên, phải là một bàn thờ sống, nơi Chúa Giê-xu Christ được tôn cao. Đó phải là một hành trình cùng nhau chạy đua theo sự kêu gọi trên trời (Phi-líp 3:14), giúp nhau lớn lên trong ân điển và sự nhận biết Chúa. Ước mong mỗi chúng ta, dù là nam hay nữ, đều tìm kiếm sự đẹp lòng Chúa trong mọi đường lối mình, tin cậy rằng Ngài là Đấng dẫn dắt tuyệt vời nhất cho tình yêu và hôn nhân của chúng ta.
“Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm.” (1 Cô-rinh-tô 10:31)