Giáo hội Tin Lành Luther tại Mỹ (ELCA) là gì?

Trong bối cảnh đa dạng của Cơ Đốc giáo toàn cầu, việc tìm hiểu về các giáo hội và truyền thống thần học khác nhau giúp chúng ta sâu sắc hơn trong sự hiểu biết về “thân thể Đấng Christ” (I Cô-rinh-tô 12:27). Giáo hội Tin Lành Luther tại Mỹ (Evangelical Lutheran Church in America - ELCA) là một trong những giáo hội lớn và có ảnh hưởng tại Hoa Kỳ, mang trong mình di sản thần học từ cuộc Cải Chánh Thế Kỷ 16 do Martin Luther khởi xướng. Bài nghiên cứu này sẽ tìm hiểu về ELCA từ góc độ Kinh Thánh và thần học Tin Lành, với mục đích giáo dục và gây dựng đức tin, đồng thời rút ra những bài học thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân.

ELCA được chính thức thành lập vào ngày 1 tháng 1 năm 1988, từ sự hợp nhất của ba giáo hội Luther trước đó tại Mỹ. Tuy nhiên, cội rễ thần học của giáo hội này sâu xa hơn, bắt nguồn từ các tín điều nền tảng của Cuộc Cải Chánh do Martin Luther (1483-1546) công bố.

Trọng tâm của thần học Luther, và cũng là trụ cột của ELCA, xoay quanh ba nguyên tắc Sola (“Chỉ một mình”):

• Sola Scriptura (Chỉ Kinh Thánh): Kinh Thánh là tiêu chuẩn tối cao và duy nhất cho đức tin và giáo lý (II Ti-mô-thê 3:16-17: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành.”). Điều này đặt Lời Chúa lên trên mọi truyền thống hay quyền lực giáo hội.
• Sola Fide (Chỉ Bởi Đức Tin): Con người được xưng công bình (δικαιοσύνη - dikaiosynē) trước mặt Đức Chúa Trời chỉ bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, chứ không bởi việc làm của luật pháp. Đây là “chân lý trọng tâm của Phúc Âm” dựa trên Rô-ma 3:28: “Vì chúng ta kể rằng người ta được xưng công bình bởi đức tin, chớ không bởi việc làm theo luật pháp.”
• Sola Gratia (Chỉ Bởi Ân Điển): Sự cứu rỗi là món quà nhưng không (χάρις - charis) từ Đức Chúa Trời, do sự chết chuộc tội của Chúa Giê-xu trên thập tự giá, chứ không phải do công đức hay nỗ lực của con người (Ê-phê-sô 2:8-9).

Những nguyên tắc này hình thành nên “ngôi sao dẫn đường” cho toàn bộ đời sống, sự dạy dỗ và chức vụ của ELCA.

ELCA là một giáo hội có cấu trúc giám mục lịch sử (episcopal), nhưng được vận hành theo tinh thần dân chủ đại diện. Giáo hội được chia thành các giáo phận (synod), đứng đầu là các giám mục. Các quyết định quan trọng được đưa ra tại Đại Hội Đồng Toàn Quốc.

Về tín điều, ELCA tuyên xưng các bản tín điều lịch sử của Hội Thánh đại đồng, như Ba Tín Điều (Apostles’, Nicene, Athanasian) và các bản văn trong Sách Hòa Giải (Book of Concord) năm 1580 – là bộ sưu tập các tín điều căn bản của Giáo hội Luther. Trọng tâm là sự dạy dỗ về tội lỗi, ân điển và sự xưng công bình bởi đức tin.

Về các thực hành bí tích (sacraments), ELCA công nhận hai bí tích do chính Chúa Giê-xu thiết lập:

1. Phép Báp-têm: Được xem là phương tiện qua đó ân điển của Đức Chúa Trời được ban cho, kết hợp một người vào sự chết và sự sống lại của Đấng Christ (Rô-ma 6:3-4). ELCA thực hành báp-têm cho cả trẻ em lẫn người lớn, dựa trên sự hiểu biết rằng đức tin là quà tặng từ Đức Chúa Trời.
2. Tiệc Thánh (Holy Communion): Được cử hành thường xuyên. ELCA giữ quan điểm về “sự hiện diện thật” (Real Presence) của Chúa Giê-xu “trong, với, và dưới” các thể của bánh và rượu, dựa trên lời hứa của Chúa: “Nầy là thân thể ta... Nầy là huyết ta” (Ma-thi-ơ 26:26-28; I Cô-rinh-tô 11:23-26). Đây là một phương tiện ân điển để nuôi dưỡng và củng cố đức tin.

Bên cạnh các giáo lý nền tảng kế thừa từ Luther, ELCA có một số quan điểm và nhấn mạnh đặc trưng đã định hình diện mạo của giáo hội này:

• Thần Học Thập Tự Giá (Theology of the Cross): Một khái niệm then chốt của Luther, đối lập với “thần học vinh quang”. Nó nhấn mạnh rằng Đức Chúa Trời đã tự mặc khải và hành động cứu chuộc một cách nghịch lý qua sự đau khổ và sỉ nhục của thập tự giá, nơi mà quyền năng của Ngài được bày tỏ trong sự yếu đuối (I Cô-rinh-tô 1:18-25). Điều này định hình cách ELCA nhìn nhận sự đau khổ, sự phục vụ và sự công bình xã hội.
• Quan Điểm về Chức Vụ và Giới Tính: ELCA truyền chức (ordination) cho cả nam lẫn nữ làm mục sư, dựa trên sự giải nghĩa Kinh Thánh rằng trong Chúa Cứu Thế Giê-xu, “không còn nam hay nữ nữa” về mặt địa vị và ơn gọi trong thân thể Ngài (Ga-la-ti 3:28). Đây là một điểm khác biệt so với một số giáo hội Tin Lành bảo thủ khác.
• Sự Dấn Thân Công Bình Xã Hội: ELCA nổi bật với sự nhấn mạnh vào đức tin được hành động qua tình yêu (Ga-la-ti 5:6). Giáo hội có nhiều chương trình cứu trợ, ủng hộ nhân quyền, và vận động cho các chính sách xã hội. Điều này bắt nguồn từ sự hiểu biết rằng đức tin sống động phải thể hiện qua việc phục vụ người lân cận, như dụ ngôn Người Sa-ma-ri nhân lành (Lu-ca 10:25-37).

Từ việc nghiên cứu về ELCA và nền tảng thần học của họ, chúng ta có thể rút ra những bài học quý giá cho đời sống thuộc linh cá nhân, bất kể thuộc hệ phái nào:

1. Sống Trong Sự Tự Do Của Phúc Âm: Nguyên lý “Chỉ bởi đức tin” giải phóng chúng ta khỏi gánh nặng tự cứu lấy mình. Mỗi ngày, chúng ta có thể an nghỉ trong sự xưng công bình đã được ban cho qua Christ, không phải dựa trên cảm xúc hay thành tích thuộc linh dao động. Điều này mang lại sự bình an thật sự (Rô-ma 5:1).

2. Giữ Vững Thẩm Quyền Tối Thượng Của Kinh Thánh: Nguyên tắc Sola Scriptura nhắc nhở chúng ta kiểm tra mọi giáo lý, truyền thống, hay lời dạy dỗ dưới ánh sáng của Lời Chúa (Công vụ 17:11). Hãy là những Cơ Đốc nhân ham nghiên cứu Kinh Thánh, để Lời Chúa hướng dẫn mọi quyết định.

3. Nhận Lãnh và Sống Nhờ Ân Điển Mỗi Ngày: Cũng như phép báp-têm và tiệc thánh là “phương tiện ân điển,” thì Lời Chúa, sự cầu nguyện, và sự thông công cũng vậy. Chúng ta cần tích cực tiếp nhận những phương tiện này để đức tin được nuôi dưỡng và lớn lên.

4. Đức Tin Thể Hiện Qua Tình Yêu và Việc Lành: Sự nhấn mạnh vào công bình xã hội của ELCA là một lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng đức tin chân chính không thể tách rời khỏi việc làm (Gia-cơ 2:17). Hãy tìm kiếm cơ hội để phục vụ những người “hèn mọn nhất” trong xã hội, vì làm cho họ là làm cho chính Chúa (Ma-thi-ơ 25:40).

5. Nhìn Nhận Sự Đau Khổ Qua Lăng Kính Thập Tự Giá: Khi đối diện với nghịch cảnh, thay vì hỏi “Tại sao?”, thần học thập tự giá mời gọi chúng ta tin cậy rằng Đức Chúa Trời có thể và sẽ hành động ngay trong sự yếu đuối, đau khổ của chúng ta, để đem đến sự sống và hy vọng mới.

Việc tìm hiểu về Giáo hội Tin Lành Luther tại Mỹ (ELCA) mở ra cho chúng ta một viễn cảnh phong phú về di sản Cải Chánh và cách một cộng đồng đức tin cụ thể tìm cách sống và bày tỏ Phúc Âm trong thế giới đương đại. Dù có đồng ý với mọi quan điểm của ELCA hay không, những nguyên tắc thần học cốt lõi của họ – Sola Scriptura, Sola Fide, Sola Gratia – vẫn là những chân lý Kinh Thánh vững chắc cho mọi Cơ Đốc nhân.

Cuối cùng, điều quan trọng nhất không phải là danh xưng giáo hội, mà là việc mỗi cá nhân và cộng đồng có đang đặt Chúa Giê-xu Christ làm nền tảng duy nhất cho sự cứu rỗi và đời sống hay không (I Cô-rinh-tô 3:11). Ước mong rằng qua bài nghiên cứu này, chúng ta được khích lệ để đào sâu hơn vào Lời Chúa, kinh nghiệm sâu nhiệm hơn ân điển của Ngài, và sốt sắng hơn trong việc bày tỏ tình yêu của Đấng Christ cho thế giới xung quanh. “Ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời.” (Ê-phê-sô 2:8).