Martha là ai trong Kinh Thánh?

Trong số những nhân vật nữ được Tân Ước nhắc đến, Martha (hay Mác-ta) nổi bật lên như một hình mẫu sống động, chân thực và đầy nhiệt huyết. Câu chuyện của bà không chỉ là một ghi chép lịch sử mà còn là một tấm gương phản chiếu tâm lý, đức tin và quá trình trưởng thành thuộc linh mà nhiều Cơ Đốc nhân có thể đồng cảm. Thông qua ba phân đoạn Kinh Thánh chính (Lu-ca 10:38-42; Giăng 11:1-44; Giăng 12:1-2), chúng ta sẽ cùng nhau nghiên cứu chuyên sâu về con người, tính cách, đức tin và bài học thuộc linh quý báu từ cuộc đời của Martha.

Martha xuất hiện trong Kinh Thánh với tư cách là chị của Mary (Ma-ri) và Lazarus (La-xa-rơ). Gia đình bà sống tại làng Bê-tha-ni, một ngôi làng nhỏ cách Giê-ru-sa-lem khoảng 3 km về phía đông (Giăng 11:18), và đây trở thành một nơi nghỉ ngơi thân thuộc đối với Chúa Giê-xu và các môn đồ. Điều đáng chú ý là Chúa Giê-xu có mối quan hệ rất gần gũi và thân mật với gia đình này. Kinh Thánh ba lần đặc biệt nhấn mạnh: "Đức Chúa Jêsus yêu Martha, em người là Mary, cùng Lazarus" (Giăng 11:5). Cụm từ "yêu" (tiếng Hy Lạp: agapaō) diễn tả tình yêu thương sâu sắc, có chủ ý, và đầy trân trọng. Điều này cho thấy gia đình Martha không chỉ là những người nghe giảng trong đám đông, mà là những bạn hữu thân tình, nơi Chúa tìm thấy sự nghỉ ngơi và thông công.

Danh tính của Martha được xác định rõ qua việc bà là chủ nhà ("Martha tiếp rước Ngài vào nhà mình" - Lu-ca 10:38). Trong bối cảnh văn hóa Do Thái thế kỷ thứ nhất, điều này cho thấy Martha có lẽ là người phụ nữ độc thân hoặc góa chồng, đang đảm đương việc quản lý gia đình. Bà là trụ cột, là người chị cả biết lo toan, chăm sóc và có tinh thần trách nhiệm cao. Chính đức tính này đã định hình nhiều hành động và phản ứng của bà trong các câu chuyện Kinh Thánh.

Phân đoạn quen thuộc nhất về Martha được tìm thấy trong Lu-ca 10:38-42. Khi Chúa Giê-xu và các môn đồ đến thăm, Martha "lo hầu hạ nhiều việc" (câu 40). Từ "lo" trong nguyên văn Hy Lạp là periespato, có nghĩa là bị kéo đi, bị lôi kéo xung quanh, hoặc bị phân tán tư tưởng. Bà bận rộn với những công việc chuẩn bị tiếp đãi khách quý - một việc tốt và đáng trân trọng. Tuy nhiên, sự bận rộn ấy dần trở nên quá tải và khiến tâm trí bà xa rời trọng tâm.

Thái độ của bà thể hiện qua lời phàn nàn với chính Chúa: "Lạy Chúa, em tôi để tôi hầu hạ một mình, Chúa không nghĩ đến sao? Xin biểu nó giúp tôi!" (câu 40). Lời cầu xin này bộc lộ sự mệt mỏi, căng thẳng ("bối rối" - câu 41), và thậm chí là một chút trách móc đối với Chúa và em gái Mary, người đang "ngồi dưới chân Đức Chúa Jêsus mà nghe lời Ngài" (câu 39).

Câu trả lời của Chúa Giê-xu vừa dịu dàng vừa thẳng thắn, để lại một bài học vô cùng quan trọng: "Hỡi Martha, Martha, ngươi lo lắng và bối rối về nhiều việc; nhưng có một việc cần mà thôi. Mary đã lựa chọn phần tốt, là phần không bị cất lấy" (câu 41-42).

Chúa không hề phủ nhận giá trị của công việc phục vụ. Ngài gọi tên bà hai lần ("Martha, Martha") thể hiện sự trìu mến và quan tâm cá nhân. Vấn đề Ngài chỉ ra nằm ở chỗ "lo lắng và bối rối" (merimnas kai thorubazē). Sự phục vụ của Martha đã bị nhiễm độc bởi sự lo âu và bức xúc, khiến bà không còn tận hưởng được sự hiện diện của Chúa. "Một việc cần" (henos de estin chreia) chính là lắng nghe Lời Ngài, ở trong sự hiện diện của Ngài. Mary đã chọn "phần tốt" (tēn agathēn merida) - phần ấy là chính Chúa, và điều đó sẽ không bao giờ bị tước đoạt.

Nếu ở Lu-ca 10, chúng ta thấy một Martha bị phân tâm, thì trong Giăng 11, chúng ta chứng kiến một Martha có đức tin mạnh mẽ và lời tuyên xưng thần học sâu sắc. Khi em trai Lazarus qua đời, Martha là người chủ động ra đón Chúa Giê-xu trước, trong khi Mary vẫn ngồi trong nhà (Giăng 11:20). Lời đầu tiên của bà với Chúa: "Lạy Chúa, nếu Chúa có đây, thì em tôi không chết!" (câu 21), thể hiện niềm tin vào quyền năng phòng ngừa của Chúa. Dù vậy, bà vẫn còn giới hạn trong suy nghĩ rằng quyền năng ấy chỉ có thể hoạt động khi Chúa hiện diện về thể xác.

Cuộc đối thoại tiếp theo là một trong những đỉnh cao trong Tân Ước. Chúa Giê-xu phán: "Em ngươi sẽ sống lại." Martha đáp: "Tôi vẫn biết rằng đến ngày sống lại, em tôi sẽ sống lại" (câu 23-24). Bà tin vào sự sống lại cuối cùng theo giáo lý truyền thống, nhưng Chúa Giê-xu đã mặc khải cho bà một chân lý vĩ đại hơn: "Ta là sự sống lại và sự sống; kẻ nào tin ta thì sẽ sống, mặc dầu đã chết rồi. Còn ai sống và tin ta thì không hề chết. Ngươi tin điều đó chăng?" (câu 25-26).

Ngài không chỉ nói rằng Ngài sẽ *ban* sự sống lại, mà Ngài chính *là* Sự Sống Lại và Sự Sống (tiếng Hy Lạp: Egō eimi hē anastasis kai hē zōē). Đây là một tuyên bố thần tính trọng yếu.

Và tại đây, Martha đã đáp lại bằng một lời tuyên xưng đức tin tuyệt vời, không thua kém lời tuyên xưng của Phi-e-rơ: "Thưa Chúa, phải; tôi đã tin Chúa là Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời, là Đấng phải đến thế gian" (câu 27). Bà xưng nhận Chúa Giê-xu là Đấng Mê-si (Christ), là Con Đức Chúa Trời - hai danh hiệu thiên sai quan trọng. Lời tuyên xưng này cho thấy đức tin của Martha không còn chỉ là niềm tin vào một thầy dạy tôn giáo hay một người bạn quyền năng, mà là niềm tin vào chính Chúa Cứu Thế.

Sự biến đổi trong Martha được thấy rõ trong Giăng 12:1-2. Tại một bữa tiệc khác ở Bê-tha-ni, "Martha hầu hạ" (câu 2). Lần này, không có lời phàn nàn nào, không có sự bối rối hay tranh cãi. Bà đơn giản và yên lặng phục vụ. Công việc vẫn thế, nhưng tấm lòng và thái độ đã khác. Bà đã học được bài học về sự ưu tiên: sau khi đã ngồi dưới chân Chúa và tuyên xưng đức tin, việc phục vụ của bà giờ đây xuất phát từ một tấm lòng bình an, biết ơn và yêu mến, không còn bị chi phối bởi sự lo lắng hay so sánh.

Cuộc đời của Martha để lại nhiều bài học thiết thực:

1. Cân Bằng Giữa “Ngồi” và “Làm”: Đời sống Cơ Đốc cần cả sự thông công (Mary phần) lẫn sự phục vụ (Martha phần). Chúa Giê-xu không lên án việc làm, nhưng Ngài cảnh báo chống lại việc để sự bận rộn cướp mất sự hiện diện của Ngài. Chúng ta cần có những khoảng thời gian tĩnh lặng "dưới chân Chúa" để Lời Ngài nuôi dưỡng, điều chỉnh và định hướng cho mọi sự phục vụ của chúng ta.

2. Mang Mọi Lo Lắng Đến Chúa Cách Thẳng Thắn: Martha đã mang sự bực bội và mệt mỏi của mình đến trực tiếp với Chúa. Chúng ta cũng có thể học tập tính cách thẳng thắn này trong sự cầu nguyện. Thay vì than thở với người khác hoặc để sự cay đắng tích tụ, hãy trình bày mọi điều với Chúa cách chân thật (Phi-líp 4:6).

3. Tuyên Xưng Đức Tin Trong Hoàn Cảnh Khó Khăn: Giữa nỗi đau mất em trai, Martha vẫn đứng vững vàng trong đức tin. Hoàn cảnh thử thách thường là mảnh đất để đức tin lớn lên và lời tuyên xưng trở nên sâu sắc hơn. Chúng ta được kêu gọi để tin cậy Chúa không chỉ khi mọi việc thuận lợi, mà ngay cả khi đối diện với sự chết chóc, mất mát.

4. Phục Vụ Với Tấm Lòng Biết Ơn và Bình An: Sự phục vụ của Cơ Đốc nhân phải bắt nguồn từ tình yêu và lòng biết ơn đối với Chúa, không phải từ sự thúc ép của bổn phận, mong đợi được công nhận, hay tinh thần cạnh tranh. Hãy để sự phục vụ trở nên một của lễ thờ phượng, được thực hiện trong sức mới và sự vui mừng (Rô-ma 12:1).

Martha trong Kinh Thánh là một nhân vật đa chiều và đáng yêu: một người chị tảo tần, một người bạn trung tín, một tín hữu có đức tin mạnh mẽ, và cũng là một con người với những bối rối, lo âu rất đời thường. Hành trình thuộc linh của bà từ chỗ "lo lắng nhiều việc" đến chỗ tuyên xưng "Con Đức Chúa Trời" và cuối cùng là phục vụ trong bình an, cho chúng ta thấy ân điển và sự dạy dỗ kiên nhẫn của Chúa Giê-xu. Chúa không từ bỏ những "Martha" nhiệt thành nhưng đang phân tâm; Ngài nhẹ nhàng uốn nắn, dạy dỗ và bồi lập đức tin cho họ để họ trở thành những khí dụng quý giá cho vương quốc Ngài. Ước mong mỗi chúng ta, dù có tính cách thiên về "hành động" như Martha hay "chiêm nghiệm" như Mary, đều học được bài học về sự lựa chọn phần tốt nhất: luôn ở trong Ngài, là nguồn sống lại và sự sống đời đời của chúng ta.