Nguồn gốc của Ngày Thứ Ba Béo / Mardi Gras là gì?

Trong bối cảnh văn hóa đại chúng ngày nay, "Mardi Gras" (phát âm từ tiếng Pháp) hay "Fat Tuesday" (Thứ Ba Béo) thường gắn liền với hình ảnh những cuộc diễu hành náo nhiệt, các bữa tiệc xa hoa, và những hành vi phóng túng tại những nơi như New Orleans (Mỹ). Tuy nhiên, với tư cách là những người nghiên cứu Kinh Thánh và sống theo lẽ thật, chúng ta cần nhìn nhận hiện tượng này dưới ánh sáng của Lời Chúa và lịch sử Hội Thánh. Bài viết này sẽ đi sâu khảo cứu nguồn gốc lịch sử, thần học, và đặc biệt là sự đối chiếu, áp dụng của người tin Chúa giữa các truyền thống của loài người và sự dạy dỗ tinh tuyền từ Kinh Thánh.

Thuật ngữ "Mardi Gras" bắt nguồn trực tiếp từ tiếng Pháp, nghĩa đen là "Thứ Ba Béo" (Mardi = Thứ Ba; Gras = Béo, nhiều mỡ). Trong tiếng Anh, ngày này còn được gọi là "Shrove Tuesday" (Shrove xuất phát từ chữ "shrive" trong tiếng Anh cổ, có nghĩa là xưng tội, được tha thứ). Ngày này luôn diễn ra vào thứ Ba, ngày trước Thứ Tư Lễ Tro (Ash Wednesday), là ngày khởi đầu Mùa Chay (Lent) kéo dài 40 ngày trong lịch phụng vụ của một số giáo hội.

Về nguồn gốc, tập tục này không bắt nguồn từ Kinh Thánh, mà là một sự phát triển về sau trong lịch sử Cơ Đốc giáo, đặc biệt là trong Giáo hội Công giáo La Mã. Nó bắt nguồn từ việc các tín đồ chuẩn bị cho mùa chay bằng cách sử dụng hết những thực phẩm "xa xỉ" như thịt, trứng, sữa, mỡ (những thứ thường kiêng cữ trong mùa chay thời Trung Cổ) trước khi bước vào 40 ngày kiêng khem. Do đó, họ tổ chức những bữa tiệc lớn, ăn uống thỏa thích. Theo thời gian, đặc biệt từ thời Phục Hưng ở châu Âu, các yếu tố hóa trang, diễu hành, và lễ hội đường phố đã được thêm vào, mang nhiều màu sắc của các lễ hội ngoại giáo cổ đại như Saturnalia (La Mã) hay Lupercalia.

Kinh Thánh không hề đề cập đến "Mardi Gras" hay "Thứ Ba Béo". Tuy nhiên, Kinh Thánh nói rất nhiều về hai chủ đề then chốt liên quan: sự ăn chay và đời sống tiết độ, thánh khiết.

1. Về Sự Ăn Chay: Mùa Chay (Lent) được quan sát để tưởng niệm 40 ngày Chúa Giê-xu chịu cám dỗ trong đồng vắng (Ma-thi-ơ 4:1-2). Tuy nhiên, Kinh Thánh không ra lệnh cho tín đồ phải giữ một mùa chay cố định hàng năm. Sự ăn chay trong Kinh Thánh mang tính cá nhân, tự nguyện, và tập trung vào mối tương giao với Đức Chúa Trời, không phải là một nghi lễ hình thức.

“Khi các ngươi kiêng ăn, chớ làm bộ buồn rầu như bọn giả hình; vì họ làm cho mặt mày xấu xí, để tỏ ra với người ta rằng mình kiêng ăn. Quả thật, ta nói cùng các ngươi, bọn đó đã được phần thưởng rồi. Song khi ngươi kiêng ăn, hãy xức dầu trên đầu và rửa mặt, để không tỏ ra với loài người rằng ngươi kiêng ăn, nhưng chỉ tỏ ra với Cha ngươi, là Đấng ở nơi kín nhiệm; và Cha ngươi, là Đấng thấy trong chỗ kín nhiệm, sẽ thưởng cho ngươi.” (Ma-thi-ơ 6:16-18)

Chúa Giê-xu dạy rằng sự ăn chay thật là việc riêng tư giữa cá nhân với Đức Chúa Trời (“Cha ngươi, là Đấng ở nơi kín nhiệm”). Việc biến nó thành một mùa lễ công cộng với những nghi thức bên ngoài (như xức tro) có nguy cơ rơi vào sự giả hình mà Chúa cảnh báo. Từ "kiêng ăn" trong nguyên văn Hy Lạp là νηστεύω (nēsteuō), hàm ý sự tự ý kiêng cữ với mục đích thuộc linh.

2. Về Sự Tiết Độ & Lẽ Sống Thánh Khiết: Tinh thần của Mardi Gras ngày nay—với sự dư dật của thức ăn, rượu và sự phóng túng—trái ngược trực tiếp với lời dạy của Kinh Thánh về sự tiết độ và việc làm chủ thân thể.

“Mọi sự tôi có phép làm, nhưng chẳng phải mọi sự đều có ích; mọi sự tôi có phép làm, nhưng chẳng để sự gì bắt phục được mình.” (1 Cô-rinh-tô 6:12)

“Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm.” (1 Cô-rinh-tô 10:31)

Sứ đồ Phao-lô nhấn mạnh nguyên tắc tự do trong ân điển, nhưng tự do ấy phải được kiềm chế bởi sự ích lợi (có xây dựng không?) và sự làm chủ (có bị nô lệ không?). Mục đích tối thượng là làm vinh hiển Đức Chúa Trời. Các buổi tiệc tùng quá độ, say sưa thường không đáp ứng được những tiêu chí này.

“Vì ngươi đã được buông tha, được tự do, chớ lại lấy ách của tôi mọi làm nô lệ nữa.” (Ga-la-ti 5:1)

Ân điển của Chúa giải phóng chúng ta khỏi tội lỗi, chứ không phải để chúng ta lợi dụng sự tự do ấy làm cớ cho tánh xác thịt (Ga-la-ti 5:13). Lễ hội Mardi Gras với khẩu hiệu "Laissez les bons temps rouler" (Hãy để những thời điểm tốt đẹp trôi qua) có thể vô tình cổ vũ một lối sống tìm kiếm sự thỏa mãn thuộc về xác thịt, điều mà Kinh Thánh gọi là "khoái lạc tội lỗi tạm thời" (Hê-bơ-rơ 11:25).

Là những tín hữu Tin Lành, chúng ta đứng trên nền tảng "Chỉ Kinh Thánh" (Sola Scriptura). Điều này không có nghĩa là chúng ta vứt bỏ mọi truyền thống, nhưng mọi truyền thống phải được soi xét dưới ánh sáng của Kinh Thánh, là thẩm quyền tối cao.

Một trong những nguyên nhân chính của cuộc Cải Chánh Tin Lành là phản đối những nghi thức, luật lệ do con người đặt ra và được coi như phương tiện để được cứu rỗi hoặc biểu lộ lòng mộ đạo. Do đó, các giáo hội Tin Lành truyền thống thường không tổ chức Mùa Chay (Lent) hay Mardi Gras như một điều bắt buộc mang tính giáo hội. Tuy nhiên, nhiều tín hữu Tin Lành vẫn tự nguyện dành ra những khoảng thời gian đặc biệt để nhịn ăn, cầu nguyện, suy ngẫm về sự chết và sự phục sinh của Chúa Giê-xu, nhưng với tinh thần hoàn toàn tự do và tập trung vào Đấng Christ.

Chúng ta cần phân biệt rõ giữa:
- Truyền thống có nguồn gốc con người (như Mardi Gras, các lễ hội mùa): Có thể tham gia hoặc không, miễn là không vi phạm nguyên tắc Kinh Thánh và không trở thành gánh nặng thuộc linh.
- Lễ nghi trọng thể do Chúa lập (như Lễ Tiệc Thánh, Báp-têm): Là mạng lệnh phải vâng giữ để tưởng nhớ và công bố đức tin.

Sứ đồ Phao-lô khuyên chúng ta trong Rô-ma 14 về việc tôn trọng sự khác biệt trong những ngày lễ và việc ăn uống:

Từ nghiên cứu trên, chúng ta rút ra được những bài học thiết thực cho đời sống đức tin:

1. Sự Tỉnh Thức Thuộc Linh Thay Vì Tiệc Tùng Xác Thịt: Thay vì xem Thứ Ba Béo như cơ hội cuối cùng để phạm tội trước khi "tạm ngưng" trong Mùa Chay, người tin Chúa được kêu gọi sống một đời sống thường xuyên tỉnh thức và tiết độ. Ơn cứu chuộc không phải là giấy phép cho một đêm phóng túng, mà là động lực để sống thánh sạch mỗi ngày. “Hãy tỉnh thức và cầu nguyện, kẻo các ngươi sa vào chước cám dỗ; tâm thần thì muốn, mà xác thịt thì yếu đuối.” (Ma-thi-ơ 26:41)

2. Tập Trung Vào Sự Chết & Phục Sinh Của Đấng Christ, Không Phải Nghi Lễ: Thời điểm trước Lễ Phục Sinh là khoảng thời gian quý báu để chúng ta đặc biệt suy ngẫm về sự hy sinh của Chúa Giê-xu trên thập tự giá. Thay vì chuẩn bị bằng một bữa tiệc, chúng ta có thể chuẩn bị tấm lòng bằng sự cầu nguyện, xưng tội, và đọc Lời Chúa. Điều này có ý nghĩa hơn bất kỳ truyền thống ngoại tại nào.

3. Tự Do Trong Ân Điển Và Trách Nhiệm Làm Sáng Danh Chúa: Nếu bạn sống trong một cộng đồng có tổ chức Mardi Gras, bạn có tự do tham gia vào các hoạt động văn hóa lành mạnh, vui tươi (như xem diễu hành cùng gia đình). Tuy nhiên, hãy luôn đặt câu hỏi: “Hoạt động này có làm vinh hiển Đức Chúa Trời không? (1 Cô-rinh-tô 10:31). Có khiến tôi hoặc người khác vấp phạm không? (1 Cô-rinh-tô 8:9). Có dẫn dắt tôi đến chỗ phóng túng không?” Hãy khôn ngoan tránh xa những nơi có sự ăn chơi, say sưa, và tội lỗi lộ liễu (Ê-phê-sô 5:11).

4. Sử Dụng Cơ Hội Để Làm Chứng: Sự khác biệt trong cách sống của chúng ta là một lời chứng mạnh mẽ. Khi mọi người đang đuổi theo những thú vui phù hoa, đời sống tiết độ, vui mừng và bình an trong Chúa của chúng ta sẽ trở nên một dấu hỏi lớn, mở ra cơ hội để chia sẻ về niềm hy vọng đời đời trong Đấng Christ (1 Phi-e-rơ 3:15).

Nguồn gốc của Mardi Gras bắt nguồn từ một truyền thống tôn giáo về sau bị pha trộn bởi văn hóa thế tục và trở nên một lễ hội thế gian. Là con cái Chúa, chúng ta không tìm kiếm sự vui thỏa tạm bợ trong những lễ hội của xác thịt, nhưng tìm kiếm sự vui mừng bền vững trong Chúa.

“Vì nước Đức Chúa Trời chẳng tại sự ăn uống, nhưng tại sự công bình, bình an, vui vẻ bởi Đức Thánh Linh vậy.” (Rô-ma 14:17)

Sự sống Cơ Đốc không phải là một chu kỳ "phóng túng rồi ăn năn" theo mùa, mà là một hành trình bước đi liên tục trong Thánh Linh, mỗi ngày được biến đổi để trở nên giống hình ảnh của Chúa Cứu Thế Giê-xu. Hãy để lòng chúng ta luôn hướng về lễ hội vĩ đại thật sự trên thiên đàng—Tiệc Chiên Con—nơi mọi sự phù hoa của thế gian này sẽ qua đi, chỉ còn lại sự vui mừng trọn vẹn trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời (Khải Huyền 19:9).

Ước mong mỗi chúng ta, qua bài nghiên cứu này, không chỉ hiểu biết về nguồn gốc của một ngày lễ thế gian, mà còn được thôi thúc xét lại đời sống mình, quyết tâm tìm kiếm và đầu tư vào những sự vui vẻ thuộc linh đời đời, lấy Chúa Giê-xu làm trung tâm cho mọi sự hưởng thụ và kỷ luật trong đời sống.