Liệu sẽ có tế lễ bằng động vật trong Vương quốc Ngàn năm không?

Chủ đề về Vương Quốc Ngàn Năm (thiên niên đại) và đặc biệt là việc có hay không các tế lễ bằng động vật trong thời kỳ này là một chủ đề thần học phức tạp và gây nhiều tranh luận. Để hiểu rõ, chúng ta cần đi sâu vào lời tiên tri chi tiết trong Cựu Ước, đặc biệt là sách Ê-xê-chi-ên, và đối chiếu với sự dạy dỗ tối hậu của Tân Ước về sự hoàn thành của Chúa Giê-xu Christ. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Kinh Thánh một cách nghiêm túc, xem xét ngữ nghĩa nguyên bản và rút ra những ứng dụng thuộc linh thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.

Sứ đồ Giăng trong sách Khải Huyền đã tiết lộ về một thời kỳ đặc biệt: “Ngài bắt con rồng, tức là con rắn đời xưa, là ma quỉ, là Sa-tan, mà trói nó lại một ngàn năm.” (Khải Huyền 20:2). Đây là nền tảng cho khái niệm “Vương Quốc Ngàn Năm” – thời kỳ Chúa Christ cai trị thế gian trong hòa bình và công lý sau khi Ngài trở lại. Tuy nhiên, những mô tả chi tiết nhất về đời sống thờ phượng và hành chính trong thời kỳ này lại được tìm thấy trong các sách tiên tri, đáng chú ý nhất là Ê-xê-chi-ên từ chương 40 đến 48.

Trong khải tượng được ban cho tiên tri Ê-xê-chi-ên khi dân Y-sơ-ra-ên bị lưu đày, Đức Chúa Trời đã chỉ cho ông thấy một khuôn mẫu Đền Thờ tương lai với các chi tiết đo đạc vô cùng tỉ mỉ (Ê-xê-chi-ên 40-42). Điều đáng chú ý là trong mô tả này, không chỉ có kiến trúc đền thờ, mà còn có những quy định rõ ràng về các tế lễ, của lễ thiêu, của lễ chuộc tội, và của lễ chuộc sự mắc lỗi (Ê-xê-chi-ên 43:18-27; 45:13-25). Các nghi thức này liên quan trực tiếp đến việc giết mổ và dâng các con sinh như bò đực, chiên con, và dê đực.

1. Ê-xê-chi-ên 43:18-27 & 45:13-25: Đoạn này mô tả việc dâng của lễ thiêu, của lễ chuộc tội để làm sạch bàn thờ. Các con sinh như bò đực, chiên đực được nhắc đến. “Ngày thứ hai, ngươi sẽ dâng một con dê đực không tì vít về lỗi lầm” (43:22). Từ “chuộc tội” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “kaphar” (כָּפַר), mang ý nghĩa che đậy, xóa bỏ, chuộc lại. Điều này gợi nhớ trực tiếp đến hệ thống tế lễ tại Đền Tạm và Đền Thờ thứ nhất.

2. Ê-xê-chi-ên 46:1-15: Mô tả các của lễ hằng ngày, của lễ Sa-bát, và của lễ trăng mới. “Vào ngày Sa-bát, người sẽ dâng sáu con chiên con không tì vít và một con chiên đực không tì vít.” (46:4). Sự kiên định và đều đặn của các nghi lễ này cho thấy một hệ thống thờ phượng có tổ chức trong vương quốc.

3. Xa-cha-ri 14:16-21: Tiên tri Xa-cha-ri cũng nói về thời kỳ sau khi Chúa chiến đấu cho Giê-ru-sa-lem, khi mọi nước còn sót lại sẽ lên Giê-ru-sa-lem “để thờ lạy Vua, là Đức Giê-hô-va vạn quân, và giữ lễ Lều Tạm” (câu 16). Đoạn này nhấn mạnh đến sự thờ phượng phổ quát, và câu 21 nói rằng mọi nồi trong Giê-ru-sa-lem sẽ là thánh cho Đức Giê-hô-va, thậm chí gợi ý về việc nấu nướng (có thể liên quan đến các của lễ).

4. Ê-sai 56:6-7 & 66:20-23: Tiên tri Ê-sai nói về việc các dân ngoại sẽ được nhận vào cùng dân Y-sơ-ra-ên để thờ phượng Chúa, và sẽ dâng của lễ lên Ngài. “Phàm những ai trong vòng các ngươi… đều sẽ lên Giê-ru-sa-lem đặng thờ lạy trước mặt Vua, là Đức Giê-hô-va vạn quân, và đặng giữ lễ Lều Tạm.” (Xa-cha-ri 14:16).

Đây là điểm then chốt của cuộc tranh luận thần học. Tân Ước tuyên bố dứt khoát rằng Chúa Giê-xu Christ là của lễ chuộc tội trọn vẹn và cuối cùng.

• Hê-bơ-rơ 9:11-14, 26: “Nhưng Đấng Christ đã hiện đến… không phải dùng huyết của dê đực và bò con, nhưng dùng chính huyết mình, mà vào nơi rất thánh một lần đủ cả, đã được sự chuộc tội đời đời.” Tác giả khẳng định Ngài “đã hiện ra chỉ một lần… để cất tội đi bằng sự hy sinh của chính mình.” Từ Hy Lạp cho “một lần đủ cả” là “ephapax” (ἐφάπαξ), nhấn mạnh tính chất dứt khoát, không lặp lại của sự chết chuộc tội của Đấng Christ.
• Hê-bơ-rơ 10:10, 12, 14, 18: “Ấy là theo ý muốn đó mà chúng ta được nên thánh nhờ sự dâng thân thể của Đức Chúa Jêsus Christ một lần đủ cả… Nhưng Ngài đã vì tội lỗi dâng chỉ một của lễ, rồi ngồi đời đời bên hữu Đức Chúa Trời… Vì bằng một của lễ, Ngài đã làm cho những kẻ nên thánh được trọn vẹn đời đời… Vả, nơi nào có sự tha thứ các điều đó rồi, thì không cần dâng của lễ vì tội lỗi nữa.” Đây là lời tuyên bố mạnh mẽ nhất về sự chấm dứt của các tế lễ chuộc tội.

Vậy, làm thế nào để dung hòa những lời tiên tri Cựu Ước về tế lễ với sự dạy dỗ rõ ràng của Tân Ước? Có một số cách giải thích chính:

1. Cách Giải Thích Theo Nghĩa Đen (Chữ): Những người theo quan điểm này tin rằng các đoạn Kinh Thánh trong Ê-xê-chi-ên và Xa-cha-ri phải được hiểu theo nghĩa đen, chính xác như được mô tả. Họ cho rằng trong Vương Quốc Ngàn Năm, một Đền Thờ vật chất sẽ được xây dựng, và các tế lễ bằng động vật sẽ được tái lập. Tuy nhiên, ý nghĩa của các tế lễ này sẽ thay đổi. Chúng không còn là để chuộc tội nữa (vì việc đó đã được Christ hoàn tất), mà là để:

- Tưởng niệm (Memorial): Nhắc nhở một cách sống động và biểu tượng về sự chết chuộc tội vĩ đại của Chúa Giê-xu Christ, giống như Bữa Tiệc Thánh (Lễ Bẻ Bánh) ngày nay là để nhớ đến Ngài (Lu-ca 22:19).
- Làm sạch nghi lễ (Ceremonial Cleansing): Mặc dù tội lỗi đã được xử lý, nhưng trong một thế giới vật chất vẫn còn những người chưa được cứu (con cháu của những người sống sót qua đại nạn) và có thể vẫn cần những nghi thức để duy trì sự thánh sạch trong sự hiện diện của Đấng Christ đang ngự trị.
- Thờ phượng và cảm tạ: Là một hành động thờ phượng và dâng lên, thể hiện lòng biết ơn và sự vâng phục đối với Vua.

2. Cách Giải Thích Theo Biểu Tượng / Thuộc Linh: Quan điểm này cho rằng các mô tả trong Ê-xê-chi-ên là những hình ảnh biểu tượng nhằm truyền đạt những lẽ thật thuộc linh sâu sắc về sự thánh khiết của Đức Chúa Trời, sự cần thiết phải tiếp cận Ngài đúng cách, và sự hoàn hảo của sự thờ phượng trong vương quốc. Các “tế lễ” có thể được hiểu theo nghĩa thuộc linh về sự dâng đời sống mình làm của lễ sống và thờ phượng (Rô-ma 12:1). Dòng nước chảy ra từ đền thờ (Ê-xê-chi-ên 47:1-12) thường được hiểu là biểu tượng của sự sống và phước hạnh thuộc linh từ ngôi Chúa.

3. Cách Giải Thích Theo Lịch Sử Cứu Rỗi (Phù hợp với Giao Ước): Có một cách hiểu cho rằng những lời tiên tri này đã được ứng nghiệm một phần trong sự phục hồi của Y-sơ-ra-ên sau thời lưu đày (Đền Thờ thứ hai), nhưng sẽ được ứng nghiệm trọn vẹn và siêu việt trong thời đại Mê-si – tức là Hội Thánh. Chúa Giê-xu Christ chính là Đền Thờ đích thực (Giăng 2:19-21). Sự thờ phượng trong “vương quốc” không phải là sự quay lại của các nghi lễ cũ, mà là sự thờ phượng bằng Thánh Linh và lẽ thật (Giăng 4:21-24), đã được khai mở qua sự chết và sống lại của Đấng Christ.

Dù chúng ta giữ quan điểm thần học nào về các chi tiết của Vương Quốc Ngàn Năm, thì Kinh Thánh vạch ra cho chúng ta những ứng dụng thiết thực và rõ ràng:

1. Trân trọng sự chuộc tội hoàn hảo và dứt khoát của Christ: Dù có tế lễ vật chất trong tương lai hay không, chúng ta phải sống và rao giảng với niềm xác tín rằng “Vả, nơi nào có sự tha thứ các điều đó rồi, thì không cần dâng của lễ vì tội lỗi nữa.” (Hê-bơ-rơ 10:18). Sự tự tin của chúng ta không dựa trên nghi lễ, mà trên công lao của Chiên Con Đức Chúa Trời.

2. Sống đời sống thờ phượng với tư cách “của lễ sống”: Sứ đồ Phao-lô khuyên: “Vậy, hỡi anh em, tôi lấy sự thương xót của Đức Chúa Trời khuyên anh em dâng thân thể mình làm của lễ sống và thánh, đẹp lòng Đức Chúa Trời, ấy là sự thờ phượng phải lẽ của anh em.” (Rô-ma 12:1). Đời sống vâng phục, yêu thương, và thánh khiết của chúng ta chính là “tế lễ” thiêng liêng đẹp lòng Đức Chúa Trời ngay bây giờ.

3. Sử dụng các biểu tượng với đúng ý nghĩa: Các nghi thức như Bữa Tiệc Thánh và Báp-têm là những biểu tượng mạnh mẽ do chính Chúa lập ra để nhắc nhở chúng ta về công việc của Ngài. Chúng ta cần giữ những điều này với lòng tôn kính, hiểu rằng chúng chỉ về thực tại thuộc linh lớn hơn là chính Chúa Christ.

4. Nuôi dưỡng niềm hi vọng về sự hiện diện đích thực của Vua: Trọng tâm của Ê-xê-chi-ên 43 không phải là bàn thờ, mà là lời tuyên bố: “Này, sự vinh hiển của Giê-hô-va Đức Chúa Trời Y-sơ-ra-ên từ hướng đông mà đến… Vinh hiển của Đức Giê-hô-va vào trong nhà bởi đường cổng hướng đông.” (43:2,4). Niềm hi vọng lớn nhất của chúng ta là sự hiện diện đầy vinh hiển của Đức Chúa Trời giữa dân Ngài (Khải Huyền 21:3). Chúng ta sống và làm việc trong sự trông đợi ngày ấy.

5. Học cách nghiên cứu Kinh Thánh một cách cân bằng: Chủ đề này dạy chúng ta tầm quan trọng của việc giải nghĩa Kinh Thánh bằng Kinh Thánh (Scriptura Scripturae interpres), xem xét toàn bộ ý muốn của Đức Chúa Trời từ Sáng-thế-ký đến Khải Huyền, và luôn đặt Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm của mọi sự giải nghĩa.

Liệu sẽ có tế lễ bằng động vật trong Vương Quốc Ngàn Năm không? Dựa trên sự khảo sát Kinh Thánh, chúng ta thấy có một sự căng thẳng có chủ ý giữa những lời tiên tri chi tiết của Cựu Ước và sự dạy dỗ tối hậu của Tân Ước. Dù theo cách giải thích nào (nghĩa đen với ý nghĩa tưởng niệm, hay biểu tượng thuộc linh), một điểm đồng thuận thần học quan trọng phải được giữ vững: Chúa Giê-xu Christ, Chiên Con của Đức Chúa Trời, là của lễ chuộc tội trọn vẹn, dứt khoát, và đời đời. Không một nghi lễ nào trong tương lai có thể thêm gì vào giá trị vô hạn của huyết Ngài.

Thay vì để mình bị cuốn vào những tranh luận vô tận về các chi tiết, Cơ Đốc nhân được kêu gọi tập trung vào thực tại vinh hiển: Chúa chúng ta sẽ trở lại, Ngài sẽ thiết lập vương quốc công bình và hòa bình của Ngài, và chúng ta sẽ được ở với Ngài đời đời. Trong khi chờ đợi, hãy sống như những thầy tế lễ thánh (1 Phi-e-rơ 2:5,9), dâng lên Ngài đời sống của chúng ta – của lễ sống, thánh và đẹp lòng Đức Chúa Trời – đó chính là sự thờ phượng phải lẽ và thực tế nhất.

“Đấng làm chứng cho những điều ấy phán rằng: Phải, ta đến mau kia. A-men, lạy Chúa Giê-xu, xin hãy đến!” (Khải Huyền 22:20).